Sumo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Remove ads
Lo sumo es un espòrt de lucha tradicional multisecular japonés ont dos òmes pesucs pesugasses ensajan de butar mutualament l'autre fòra d'un cercle gaireben perfièch de 4,50 m de diamètre, situat sus un ring de 5,50 m de costat apelat dohyo, o lo s'abausir al sòl, demercé de tecnicas que sovent ne semblan las del judo o de l'aikido, qu'es quicòm de pro extraordinari per de clapas d'òmes atal. De còps que i a, pr'aquò, lo combat, que ne dura lèumens sonque vint o trenta segondas, ne pòt èsser rèireviolent, quand se ne carpanejan o trucan directament a la cara, tè tu tè ieu, que non sai.
Generalament, lo luchaire mai grand es sovent lo que ganha mas pas sempre, que se ne devon conéisser mantuna tecnica de lucha sofisticada e que necessitan d'annadas e d'annadas d'estudis pacients e molts sacrificis. D'efièch, per arribar de n'èsser pesucs atal, mai que pus, los luchaires de sumo o sumotori manjan una alimentacion especiala que los ajuda fòrça per grossir.
Ne devon èsser gròsses, de segur, que d'ont mai son gròsses e d'ont mai serà dificil de los bolegar o abatre al sòl. Lo luchaire mai pesuc pòt pesar mai de 270 kg mas la mejana es d'unes 150 o 160 kg. Ne depen tot parièr de la siá talha, que d'unes son pro bèls e d'autres pichons, per çò quar i a pas cap règla per poder practicar lo sumo.
Dempuèi un quinzenat d'annadas, n'assistissèm a l'arribada demest los melhors luchaires de, primièr, d'unes mongòls (coma n'Asashoryu, un dels 2 sols yokozuna actuals...) e coreans mas tot parièr ara de russes, georgians, bulgars e un hawaiian que foguèt lo primièr non japonés a èsser designat yokozuna, id est campion màger, lo grade suprèm dins la ierarquia complèxa dels sumotori.
Los torneges màgers del circuit de l'eleit son 6, 3 a Tòquio, e los autres a Osaka, Nagoya e Fukuoka. Cada combatent se rescontra los catorze autres concurrents, per un total de quinze combats.Lo venceire es lo que comptarà maitas victòrias e i pòt aver d' ex aequo e mai d'un venceire.
Tot parièr, d'unes prèmis pòdon recompensar la valor o lo coratge idem la combativitat dels rikishi (id est luchaires, autre nom dels sumotori) e tanben la melhora tecnica.D'a vegadas, s'autrejan de prèmis especials, o nat, se los s'ameritan pas.
Es la competicion esportiva mai seguida e fervorosament amai apassionada, de Japon.Se ne pòt explicar aquel fenomèn sociocultural per l'origina religiosa e shamanica d'aicesta practica, dirèctament religada al shinto, la religion nacionala de Nihon.
Remove ads
Originas
D'al mite a l'istòria
Lo sumo foguèt mencionat pel primièr còp en 712 dins lo Kojiki (古事記), « Cronicas dels faches ancians », primièr libre d'escritura japonés (alara en lenga japonesa mas en escritura chinesa)[1]. Lo primièr rotlèu de Kojiki relata la victòria de Takemikazuchi contre Takeminakata (ja), dos dieus ancians durant un combat de sumo. Es aital que lo pòble menat per Takemikazuchi obtenguèt la possession de las illas japonesas e que foguèt fondada la familha imperiala que n'es sortit l'emperaire actual[2]. Lo Nihon shoki (720) rapòrta lo combat que se seriá debanat durant lo règne de l'emperaire Suinin (-29 - 70) entre Nomi-no-Sukune e Taima-no-Kuehaya, considerat coma l'origina del sumo e del ju-jitsu. Nomi-no-Sukune es uèi considerat coma lo sant patron o kami dels luchaires de sumo, e es especialament venerat dins un santuari shinto omonime de Ryōgoku, quartièr dels sumos a Tòquio. Levat aquelas legendas, sembla que los combats sumo sián apareguts i a près de 1500 ans, jos forma de rituals religioses shinto : de combats sumo aital coma de danças e da teatre èran dedicats als dieus (kami) aital coma de pregàrias per obtenir de recoltas bonas[2].
D'autras luchas asiaticas ancianas coma la lucha mongòla, lo shuai jiao chinés e lo ssirum corean aurián tot parièr pogut aver una influéncia.
Al sègle VIIIen (periòde de Nara), los combats sumo son introduchs dins las ceremonias de la Cor Imperiala dichs sechie(節会), jol nom de sechie-zumo (節会相撲) o sumai-sechie(相撲節会) se legit tanben sumahi-sechie. De tornegess anadièrs son organizats, acompanhats de musica e de danças que i participan los combatants victorioses. Los combats de l'epòca, que mesclan bòxa e lucha e qu'autorizan gaireben totes los còps, demòran fòrça alunhats dels combats de sumo actuals. Pr'aquò, jos l'influéncia de la Cor Imperiala, de règlas foguèron progressivament formuladas, de technicas foguèron desvolopadas e lo combat sumo venguèt pròche de çò qu'es actualament[2].
Remove ads
Istòria
Una tradicion seculara
L'establiment d'une dictatura militara a Kamakura en 1192 es seguida d'un long periòde de guèrras e d'instabilitat (periòde de Kamakura)[2]. Lo combat sumo es tot naturalament vist pels caps jos l'angle militar e servís per aumentar l'eficacitat al combat dels soldats (samorais), especialament per imobilizar l'adversari[2],[3]. L'unificacion de Japon jol shogunat Tokugawa, en 1603, es seguida d'un periòde de patz e de prosperitat (periòde Edo), marcat per lo desvolopament d'una classa aisada de comerciants[2]. De combats son organizats en public en omenatge als temples bodistas e als santuaris shintô, jol nom de kanjin-zumô (勧進相撲). Los luchaires èran devesits en doas faccions, èst e oèst, e los matchs opausavan un luchaire de cada faccion. Los fons recoltats èran reversats als edificis per pagar sos trabalhs[4]. De grops de sumo professionals son creats per divertir la classa borgesa e lo combat sumo pren sa forma gaireben actuala, coma espòrt nacional de Japon a partir del sègle XVIII[2],[3].
Es a aicesta epòca que lo dohyō es enauçat e que la posicion amb los dos punhs sul ring durant lo tachi-ai (debuta del combat) es adoptada, emai que non obligatòri[5]. Pr'aquò, los torneges an pas de campion e porgisson pas de prèmis als luchaires mai performents. L'escòre d'un luchaire durant un torneg es pas important e la promocion dins la ieraquia es pus ligada a sa popularitat[6]. La ceremonia de dintrada sul ring, o dohyō-iri, apareis a l'èra Kyōhō (1716–1736). Entrò l'èra Meiji, totes los luchaires de primièra division fasián alara en meme temps lo shiko, que consistís a levar cada pe en l'aire e a tustar lo sòl amb fòrça, en signe de dominacion suls esperits terrèstres malefics. Fàcia al nombre grandissent de luchaires, lo shiko serà puèi reservat al yokozuna, que ten sa pròpria dohyō-iri a partir de 1789. Caldrà mai d'una decennias abans que la ceremonia del yokozuna se prenga la forma definitiva amb dos estils desparièrs : unryū e shiranui[4].
Remove ads
Torneges e competicions
las règlas
los rituals
los Yokozuna
lo grade suprèm
Lista dels yokozuna istorics
Grades e ierarquia
Bibliografia generala
a l'entorn del sumo
civilizacion japonesa
Ligams extèrnes
Ligams videografics
Nòtas & referéncias
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads