Taoïsme

Lo Taoïsme ( o daoïsme, en chinés: 道教, e en pinyin: Dào jiāo) es una religion e una filosofia chinesa creada pendent l'Antiquitat. Son principi fondamental es la recèrca de l'armonia amb lo Tao ( tanben romanizat en Dao).

Es practicat coma religion mas s'apuèja pas sus una fòrma divina antropomorfica e conten una vision del mond influenciada pel panteïsme.

Lo taoïsme aguèt, e a encara, una influéncia prigonda sus la cultura chinesa e delà (esp. sus de países vesins coma Vietnam, Corèa, Japon).

Lo nombre de taoïstas es de mal estimar per divèrsas rasons. D'en primièr la posicion antireligiosa del govèrn chinesa faculta pas las recèrcas e la fisança dins los recensaments. Puèi, cal notar tanben que, en China e mai largament dins l'airal que lo bodisme mahayana i es una religion tradicionala, l'apartenéncia a una religion es pas una categoria completament estanca coma dins un fum d'autres países. Se pòt practicar mai d'una religion e, sovent, las quatres grandas tradicions religiosas ( religion tradicionala chinesa, taoïsme, confucianisme e bodisme) se mesclan.

Segon l'universitat Purdue, 13% de la populacion de la Republica Populara de China serián taoïstas^[1] (175 000 000 de personas). A taiwan son 33% ( 7 500 0000). I a tanben de communautats taoïstas dins mai d'un país ( Singapor, Malàisia...). Al total, i auriá gaireben 200 000 000 de taoïstas dins lo mond. Lo taoïsme a tanben influenciat la religion tradicionala chinesa.

Istòria

Laozi, nascut en 571 ab. Jèsus-Crist, es lo fondator del taoïsme. Sas idèas principalas son contengudas dins lo Daodejing (道德经). Reprenguèt d'elements ja existents dins la cultura de son temps, en particular la cosmologia de l'Escòla dels Naturalistas ( o Escòla del Yin-Yang). Reprenguèt tanben d'elements eiretats de la religion populara chinesa anciana, çò qu'explica la preséncia d'elements shamanistas dins lo taoïsme. Quatre elements fondamentals compausan lo taoïsme e explican sos rituals:

1. La filosofia taoïsta ( amb lo Daodejing e lo Zhuangzi)

2. Las tecnicas que la tòca es l'obtencion d'un estat d'ecstasi.

3. Las practicas per obténer longevitat e immortalitat.

4. La practica de l'exorcisme.

La primièira fòrma organizada de taoïsme data de la fondacion en -142 del movement dels Cinq Boissèls de Ris, per Zhang Daoling. Aquel movement donèt naissença a l'Escòla dels Mèstres Celestials (天师道). L'Escòla foguèt reconeguda en 215 per Cao Cao que s'apuejèt suls taoïstas per manténer son poder. Del temps de la dinastia Tang (608-917), lo taoïsme venguèt religion oficiala.

La dinastia Song (960-1279) foguèt tanben plan favorabla al taoïsme mas la dinastia Ming (1368-1644) favoriguèt puslèu lo neoconfucianisme. Après la dinastia Song, lo taoïsme poguèt pas jamai retrobar son ròtle de primièr plan e la dinastia Qing (1644-1912) foguèt clarament pròconfucianista e antitaoïsta.

Malgrat una renaissença relativa al sègle XX, lo taoïsme a perdut de son influéncia tot ben que siá una de las 5 religions reconegudas per la Republica Populara de China e que siá la religion de 33% dels Taiwaneses^[2].

Las basas doctrinalas

Las doctrinas mai importantas del taoïsme son basadas subre lo Daodejing, lo Zhuangzi e lo Yijing.

Demest las valors mai presadas, se tròba la naturalesa, l'espontaneïtat, la simplicitat, lo destacament, e lo wu wei.

Lo canon taoïsta

Las doctrinas centralas del taoïsme son basadas sus tres obratges escrichs vèrs lo sègle IV abC e compilats durant lo periòde Han : lo Daodejing, lo Zhuangzi e lo Lie Zi. Pasmens, segon una critica modèrna d'aqueles tèxtes, lo Lie Zi es una compilacion mai tardiva que pòrta pauc d'elements novèls. Es donc sovent escartat dins las presentacions mai recentas.

Lo Daodejing

Articles detalhats: Laozi e Daodejing.

Lo Daodejing es un recuèlh d'aforismes escurs e poëtics atribuïts a Laozi. Aquela paternitat indicariá una redaccion durant lo sègle VI avC, mas los fragments mai ancians coneguts datan del sègle III abC^[3]. La primièra version complèta es encara mai recenta que data de la primièra mitat del sègle II abC. Per explicar aquel escart entre la composicion e la compilacion definitiva de l'òbra, una legenda descriu una transmission orala del tèxte pendent tres o quatre cents ans.

Lo tèxte, relativament cort, es constituït de 5 500 caractèrs e de consideracions numerologicas numerologicas aguèron benlèu un ròtle important durant sa mesa en forma que de de versions intermediàrias de 4 999 caractèrs existisson^[4]. Es dividit en doas partidas principalas titoladas lo Tao (la via) e lo Tö (la vertut). 81 capitols forman la version usuala. Pasmens, dins las versions mai ancianas, aquela organizacion es absenta e las doas partidas principalas son de còps intervertidas. La lenga utilizada es una forma literària del chinés classic amb de frasas generalament ritmadas e, de còps, rimadas. Aquela lenga èra ben mestrejada per l'elèit intellectual de la China Anciana, mas es fòrça diferenta del chinés actual. De mai, los mots causits son sovent fòrça polisemics e son eissits de categorias gramaticalas rarament determinadas. Segon l'estructura retenguda pel lector, las interpretacions pòdon donc variar considerablament.

La diversitat de las interpretacions possiblas complica l'interpretacion del tèxte. Lo Daodejing es aital de còps vist coma una compilacion sens coëréncia vertadièra, una vision sostenguda per la preséncia de propocisions contradictòrias. Al contrari, es de còps considerat coma un tèxte amagant una coëréncia prigonda amb un estil volontàriament allusiu e elliptic. Aquela segonda vision, centrala dins lo taoïsme, engendrèt una tièra de comentaris e de traduccions de l'òbra. Pasmens, en causa de las dificultats de comprenença del tèxte, las conclusions son fòrça variablas. Aital, tre lo periòde Yuan, de letruts chinés avián notat las diferéncias d'interpretacion del Daodejing en foncion dels besonhs de cada dinastia. Çaquelà, es possible de distinguir quatre tipes d'interpretacion diferentas :

• una dominanta mitologica que se concentra suls tèmas del caòs, de la divessa maire e dels cultes animistas tradicionals.
• una dominanta mistica.
• una dominanta filosofica e metafisica onte las causas e los principis naturals ocupan una plaça centrala per explicar los objèctes e los eveniments^[5].
• una dominanta individuala que se concentra sul melhorament de l'individú.

Las concepcions de Laozi son en partida originalas, mas mai d'un element provèn de la religion chinesa tradicionala. Lo Tao (o Dao), un concèpte intangible, permanent e inefable, i es presentat coma l'origina de tots los elements e èssers de l'Univèrs. Es tanben la causa de la vertut. Segon Laozi, los òmes an una volontat e lo liure arbitri. Pòdon donc alterar lor natura e agir contra lor natura. Aquò trebola l'equilibri del Tao e donc l'equilibri de la societat ela meteissa. Per tornar arribar a l'estat d'equilibri, las valors promogudas son lo « non-agir », la « vida dins lo moment present », la causida de « l'accion espontanèa » e la mesa en arrièr de se, la critica de la fòrça e de l'afirmacion. L'umilitat e la simplicitat vènon aital las vertuts preferidas del taoïsme.

Aquò influencièt largament l'estil de govèrn dels sobeirans chinés. D'efèct, per los taoïstas, lo govèrn perfièch dèu privilegiar lo « non-agir » e considerar son pòble amb destacament (coma lo Cèl considèra la creacion). Del ponch de vista dels subjèctes, lo mantenement de l'armonia pel sobeiran èra vist coma lo pretzfach central del « bòn » govèrn. Lo Tao Te Ching es tanben a l'origina de la medecina chinesa tradicionala qu'estúdia fòrça los equilibris per identificar e sonhar las malautiás. Enfin, inspirèt las arts chinesas gràcias a sas visions naturalistas.

Lo Zhuangzi

Articles detalhats: Zhuangzi (libre) e Zhuangzi (filosòf).

Lo Zhuangzi es una compilacion d'anecdòtas, d'allegorias, de parabòlas e de faulas, sovent umoristicas o irreverenciosas, organizadas en 33 capitols. Lo filosòf – benlèu legendari – Zhuangzi seriá l'autor dels sèt primièrs^[6]. La seguida es constituïda de tèxtes atribuïts a d'escòlas o de pensaires inscrichs dins la sieuna continuitat intellectuala^[7][8].

Wu Wei

Wu wei (Chinés tradicional e Japonés: 無為; chinés simplificat: 无为; pinyin: wú wéi; corean: 無爲(무위); vietnamian: Vô vi) es un concèpte filosofic taoïsta que se pòt revirar per 'non-accion'. Significa que lo que seguís lo Dao e viu en armonia amb el, se compòrta d'un biais natural, confòrme a sa natura.

Dins lo Daodejing, l'actitud del savi es explicada atal^[9]:

Lo savi fa tot sensa accion

Presica la doctrina sensa mot,

Agís mas s'apropria pas res,

Accomplís mas demanda pas cap de lausenja

Es perque demanda pas cap de lausenja

Que cap de lausenja pòt pas li èsser dostada.