Teia (protoplaneta)

Teia es una protoplaneta ipotetica del Sistèma Solar, que seriá l'encausa de la creacion de la Luna. Cossent damb l'ipotèsi predominanta, la formacion de la Luna se deu a l'impacte de la Tèrra (o proto-Tèrra) amb un objècte de la pagèla de Mart. Teia es lo «impactaire».^[1]

Teia
Caracteristicas fisicas
Diamètre eqüatorial	~ 6500 km
Volum	x km³
Massa	~500×1021 kg

Desbois que descriu l'impacte que ipoteticament creèt la Luna.

Lo nom «Teia» es derivat de la mitologia grèga: Teia èra una titana que donèt a lum a Selene, deessa de la luna e sòr d'Èlios (lo Soleu) e d'Eos (l'Auròra).^[2]

Ipotèsi

La principala rason de la majoritat dels scientifics e d'especialistas per adoptar aquela teoria es que, comparadivament a las lunas de las desparièras planetas del sistèma solar, la nòstra es fòrça mai grand que la mejana e la siá distància de la Tèrra es mendre que l'existenta entre las autras planetas e las siás lunas. Doncas la nòstra luna pòt pas èsser estat obtenuda en interceptant un còrs celèst que passava per ailà coma las autras planetas. La teoria sosten que Teia seguiriá una orbita gaireben similara a la de la Tèrra, s'es format en un ponch de Lagrange Tèrra-Soleu, e aviá aquerit una massa mai o mens similara a la de Mart, fins a que l'impacte s'es produsit.^[1]

Vertadièrament pas se pòt qualificar Teia coma planeta en seguint la definicion formala d'aquel tèrme: una planeta deu aver eliminat las siás «rivalas» d'una orbita prèpa.^[3] Teia o a pas fach, doncas que la proto-Tèrra se situava sus una orbita prèpa, e la Tèrra es justament una planeta perque a eliminat Teia. Totun, lo sistèma Tèrra-Teia pòt èsser considerat cossí en avent format de manièra iniciala un sistèma de planetas conorbitals,^[4] que cas lo tèrme planeta li poiriá a el èsser utilizat pels dos còrsses en abséncia de precision per aquel cas especific (o en considerant cossí precisa, mas en desformant absurdament la definicion actuala); en lo «pièger» dels cases, Teia seriá uèi considerat coma una «planeta nana».^[3]