ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସ

ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସ (ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ Peritoneal dialysis ବା PD) ଏକ ପ୍ରକାର ଡିଆଲିସିସ (dialysis) ଯେଉଁଥିରେ ଉଦର (abdomen) ମଧ୍ୟସ୍ଥ ପେରିଟୋନିଅମକୁ (peritoneum) ଏକ ପରଦା ଭଳି ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ଯାହା ଭିତର ଦେଇ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଓ ଦ୍ରବିଭୁତ ପଦାର୍ଥମାନଙ୍କର ରକ୍ତ (blood) ସହ ବିନିମୟ ହୁଏ ।^[୧] ଏହା ସାହାଯ୍ୟରେ ଅତ୍ୟଧିକ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ବାହାର କରାଯାଏ, ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋଲାଇଟ ସମସ୍ୟା (electrolyte problems) ସମାଧାନ କରାଯାଏ ଓ ବୃକ୍‌କ ଫେଲ (kidney failure) ହୋଇଥିଲେ ଶରୀରର ଟକ୍ସିନ ବାହାରକରାଯାଏ ।^[୨] ପ୍ରଥମ କିଛି ବର୍ଷ ହେମୋଡିଆଲିସିସ (hemodialysis) ଅପେକ୍ଷା ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସ ଅଧିକ ଫଳପ୍ରଦହୁଏ । ହୃତ୍‌ପିଣ୍ଡ ରୋଗ (heart disease) ଥିବା ଲୋକ ଏହା ଅଧିକ ସ‌ହନ କରିପାରନ୍ତି ।^[୩]

ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସ/Peritoneal dialysis
ହସ୍ତକ୍ଷେପ
ICD-9-CM	ଛାଞ୍ଚ:ICD9proc
MeSH	D010530

ଏହାର ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ପେରିଟୋନାଇଟିସ (infections within the abdomen), ହାର୍ନିଆ (hernia), ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଉଦରରେ ରକ୍ତସ୍ରାବ ଓ କାଥେଟର ଅବରୁଦ୍ଧ ହୋଇପାରେ । ପୂର୍ବରୁ ଉଲ୍ଲେକନୀୟ ଉଦର ଅପରେଶନ (abdominal surgery) ହୋଇଥିଲେ ବା ଇନଫ୍ଲାମେଟରି ବାୱେଲ ଡିଜିଜ (inflammatory bowel disease) ଥିଲେ ଏହି ଡିଆଲିସିସ ସମ୍ଭବପର ହୁଏନି ।^[୨] ଏହି କାମ ସୁଚାରୁରୁପେ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଟେକନିକାଲ ଦକ୍ଷତା ଆବଶ୍ୟକ ।^[୩]

ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସରେ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦଷ୍ଟ ଦ୍ରବଣ ଉଦର ନିମ୍ନ ଭାଗରେ ଏକ ନଳୀ ମାଧ୍ୟମରେ ଭର୍ତ୍ତି କରିଦିଆଯାଏ ଓ ବାହାର କରିଦିଆଯାଏ । ସାରା ଦିନ ଏଭଳି ନିୟମିତ ଅନ୍ତରରେ ଡିଆଲିସିସ କଲେ ତାହାକୁ କଣ୍ଟିନୁଅସ ଆମ୍ବୁଲେଟରି ଡିଆଲିସିସ କୁହାଯାଏ ବା କେବଳ ରାତିରେ ଏକ ଯନ୍ତ୍ର ସାହାଯ୍ୟରେ ଡିଆଲିସିସ କଲେ ତାହାକୁ ଅଟୋମେଟେଡ ଡିଆଲିସିସ କୁହାଯାଏ । ଏହି ଦ୍ରବଣରେ ସୋଡ଼ିଅମ କ୍ଲୋରାଇଡ (sodium chloride), ହାଇଡ୍ରୋଜେନ କାର୍ବୋନେଟ (hydrogen carbonate) ଓ ଗ୍ଲୁକୋଜ (glucose) ଭଳି ଏକ ଅସ୍‌ମୋଟିକ ଏଜେଣ୍ଟ ଥାଏ ।^[୨]

ସନ ୧୯୨୦ରେ ପ୍ରଥମେ ପେରିଟୋନିଆଲ ଡିଆଲିସିସ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସନ ୧୯୬୦ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଏହା ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହୋଇନଥିଲା ।^[୪] ଏଥିରେ ବ୍ୟବ‌ହୃତ ହେଉଥିବା ଦ୍ରବଣର ନାମ ବିଶ୍ୱ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସଂଗଠନର ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକୀୟ ଔଷଧ ଚିଠାରେ (World Health Organization's List of Essential Medicines) ଅଛି ଯାହା ମୌଳିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ସିସ୍ଟମ (health system) ନିମନ୍ତେ ଅତି ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ।^[୫] ବିକାଶଶୀଳ ଦେଶମାନଙ୍କରେ (developing world) ଏହି ଦ୍ରବଣର ଦୁଇଲିଟରଥିବା ଏକ ବ୍ୟାଗର ମୂଲ୍ୟ ୬.୭୭ରୁ ୭.୩୦ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ବା ବାର୍ଷିକ ଖର୍ଚ୍ଚ ପ୍ରାୟ ୧୨,୦୦୦ଡଲାର ।^[୬][୭] ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାରେ ସରକାର ଏହା ବାବଦରେ ବାର୍ଷିକ ୫୩,୪୦୦ ଆମେରିକୀୟ ଡଲାର ଖର୍ଚ୍ଚ କରନ୍ତି ।^[୩] ସନ ୨୦୦୯ ସୁଦ୍ଧା ୫୩ ଆଫ୍ରକୀୟ ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୨ଟି ଦେଶରେ ଏହା ମିଳୁଥିଲା ।^[୭]