ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍

ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ (ଆଇବିଏସ) ଏକ ଲକ୍ଷଣ ସମୂହ ଯେଉଁଥିରେ ପେଟ ଯନ୍ତ୍ରଣା, ଅନ୍ତର୍ନିହିତ ଅସୁବିଧା ନ ଥାଇ ମଳ ତ୍ୟାଗ ସମୟର ପରିବର୍ତ୍ତନ ପରିଲକ୍ଷିତ ହୁଏ ।^[୧] ବ‌ହୁତ ସମୟ ଧରି ଏପରିକି ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ରୋଗ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଯାଏ ।^[୨] ରୋଗୀର ତରଳ ଝାଡ଼ା, କୋଷ୍ଠ କାଠିନ୍ୟ, ଉଭୟ ଥିବା ବା କିଛି ନ ଥିବାକୁ ନେଇ ଏହି ରୋଗକୁ ଯଥାକ୍ରମେ ଚାରି ଶ୍ରେଣୀରେ (ଆବିଏସ-ଡି, ଆବିଏସ-ସି, ଆବିଏସ-ଏମ୍ ବା ଆବିଏସ-ୟୁ) ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି ।^[୧] ଏହି ରୋଗ ଜୀବନର ମାନ‌କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାରୁ କାମ ବା ସ୍କୁଲ ପାଠରେ ବ୍ୟାଘାତ ହୁଏ ।^[୩] ଉତ୍କଣ୍ଠା, ମେଜର ଅବସାଦ ଓ କ୍ରନିକ୍ ଫ୍ୟାଟିଗ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ ଆଦି ଲକ୍ଷଣ ଆଇବିଏସ୍‌ରେ ଦେଖାଯାଏ ।^[୪][୧]

ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍
spastic colon, nervous colon, mucous colitis, spastic bowel[୧]
ବିଭାଗ	Gastroenterology
ଆଇସିଡ଼ି-୧୦	K58.
ଆଇସିଡ଼ି-୯-ସିଏମ୍	564.1
ରୋଗ ଡାଟାବେସ	30638
ମେଡ଼ିସିନ-ପ୍ଲସ	000246
ଇ-ମେଡ଼ିସିନ	med/1190
Patient UK	ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍
MeSH	D043183

ଏହି ରୋଗର କାରଣ ଅଦ୍ୟାବଧି ଅସ୍ପଷ୍ଟ ।^[୨] ବିଭିନ୍ନ ପରିକଳ୍ପନା ଅନୁଯାୟୀ ଅନ୍ତନଳୀ-ମସ୍ତିଷ୍କ ଆକ୍ସିସ୍ ସମସ୍ୟା, କ୍ଷୁଦ୍ରାନ୍ତ୍ର ଜୀବାଣୁ ସଂଖ୍ୟା ଅତିବୃଦ୍ଧି, ଜେନେଟିକ କାରକ, ଖାଦ୍ୟ ସମ୍ଭେଦନଶୀଳତା ଓ ଅନ୍ତନଳୀ ଚଳନ ସମସ୍ୟା ଯୋଗୁ ରୋଗ ହେଉଛି । ^[୨] ଅନ୍ତନଳୀ ସଂକ୍ରମଣ ଏହାକୁ ସକ୍ରିୟ କରୁଥାଇପାରେ,^[୫] ବା ଚାପ‌ଯୁକ୍ତ ଜୀବନର ଭୂମିକା ଥାଇପାରେ ।^[୬] ଏହି ରୋଗ ଏକ କାର୍ଯ୍ୟତ୍ମକ ବେମାରୀ ।^[୧] ଚିନ୍ତା ଜନ‌କ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ନ ଥିଲେ ଲକ୍ଷଣ ଓ ଚିହ୍ନ ଦେଖି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରାଯାଏ ।^[୭] ବୟସ ୫୦ରୁ ଉର୍ଦ୍ଧ୍ୱ, ଓଜନ ହ୍ରାସ, ମଳରେ ରକ୍ତ ଓ ପରିବାରରେ ଏହି ରୋଗ ଇତିହାସ ଥିଲେ ଚିନ୍ତା ଜନ‌କ ଅବସ୍ଥା ବୋଲି ଚିଚାର କରାଯାଏ ।^[୭] ଅନୁରୂପ ଲକ୍ଷଣମାନ ସିଲିଆକ୍ ରୋଗ, ଅଣୁବୀକ୍ଷଣୀୟ କୋଲାଇଟିସ୍, ପ୍ରଦାହସମ୍ପନ୍ନ ଅନ୍ତନଳୀ ରୋଗ, ବାଇଲ ଏସିଡ ମାଲଆବସର୍ପସନ୍, ଓ କୋଲୋନ କର୍କଟ ଇତ୍ୟାଦି ରୋଗମାନଙ୍କରେ ଦେଖାଯାଏ ।^[୭] ଅଦ୍ୟାବଧି ଏହି ରୋଗ ଆରୋଗ୍ୟ ହୁଏ ନାହିଁ ।^[୮] ଲକ୍ଷଣ ଉପସମ ନିମନ୍ତେ ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।^[୮] ଖାଦ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତନ, ଔଷଧ, ପ୍ରୋବାୟୋଟିକ ଓ ଉପଦେଶ ଇତ୍ୟାଦି ଉପଚାରଦ୍ୱାର ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ ।^[୮] ଦ୍ରବିଭୁତକ୍ଷମ ଫାଇବର ଥିବା ଖାଦ୍ୟ, ଗ୍ଲୁଟେନ ନ ଥିବା ଖାଦ୍ୟ ଓ କମ୍ ଫରମେଣ୍ଟ ହେଉଥିବା ଓଲିଗୋସାକାରାଇଡ, ଡାଇସାକାରାଇଡ, ମୋନୋସାକାରାଇଡ ଓ ପୋଲ୍ୟୋଲ ଖାଦ୍ୟ (FODMAP) ଦେବା ଆବଶ୍ୟକ ।^[୯][୭] ତରଳ ଝାଡ଼ା ହେଉଥିଲେ ଲୋପେରାମାଇଡ, କୋଷ୍ଠ କାଠିନ୍ୟ ହେଉଥିଲେ ରେଚକ (laxative) ଦିଆଯାଏ ।^[୭] ଅବସାଦରୋଧୀ ଔଷଧଦ୍ୱାରା ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଲକ୍ଷଣରେ ଉନ୍ନତି ହୁଏ ।^[୭] ଏହି ରୋଗୀର ଯତ୍ନରେ ରୋଗୀକୁ ଶିକ୍ଷା ଓଡାକ୍ତର–ରୋଗୀ ସମ୍ପର୍କର ବ‌ହୁତ ମହତ୍ତ୍ୱ ଅଛି ।^{[୧୦][୭]}

ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ପ୍ରାୟ ୧୦ରୁ ୧୫% ଲୋକ ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍‌ରେ ପୀଡ଼ିତ ହୁଅନ୍ତି ।^{[୧][୧୧]} ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକାରେ ଏହା ସାଧାରଣତଃ ଦେଖାଯାଏ ଓ ଦକ୍ଷିଣପୂର୍ବ ଏସିଆରେ ଅଳ୍ପ ସାଧାରଣ ଭାବେ ଦେଖାଯାଏ ।^[୭] ବୟସ ୪୫ ପୂର୍ବରୁ ପୁରୁଷଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ମହିଳାଙ୍କୁ ଏହି ରୋଗ ୨ ଗୁଣ ଅଧିକ ହୁଏ । ^[୧] ବୟସ ବୃଦ୍ଧି ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଏହି ରୋଗ ଅଳ୍ପ ଦେଖାଯାଏ ।^[୭] ଏହି ରୋଗ ଆୟୁଷ କମାଏ ନାହିଁ ବା ସାଂଘାତିକ ରୋଗ ଦିଗକୁ ଗତି କରାଏ ନାହିଁ ।^[୧୨] ଏହି ରୋଗର ପ୍ରଥମ ବର୍ଣ୍ଣନା ସନ ୧୮୨୦ରେ କରାଯାଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଆଧୁନିକ ନାମ ଇରିଟେବ୍ଲ ବାୱେଲ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ ସନ ୧୯୪୪ରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଗଲା ।^[୧୩]