Гамхърелидзе, Тамаз Валерианы фырт

Тама́з Валериа́ны фырт Гамхърели́дзе (гуырдз. თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე, райгуырдис 1929-æм азы 23 октябры Кутаисы) у советон æмæ гуырдзиаг лингвист, скæсæнзонæг, индоевропеист, ССРЦ-ы Зонæдты академийы бæлвырд уæнг, Уæрæсейы Зонæдты академийы уæнг (1991), Гуырдзыстоны Зонæдты академийы сæргълæууæг (2005—2013). Математик, УЗА-йы уæнг Реваз Гамхърелидзейы ’фсымæр.

Тамаз Валерианы фырт Гамхърелидзе
гуырдз. თამაზ ვალერიანის ძე გამყრელიძე
Райгуырды датæ	1929-æм азы 23 октябры(1929-10-23)[1]
Райгуырæны бынат	Кутаис, Гуырдзыстоны ССР, Фæскавказы СФСР, Советон Цæдис
Мæлæты датæ	2021-æм азы 10 февралы(2021-02-10)[1] (91 азы)
Мæлæты бынат	Тбилис, Гуырдзыстон[2]
Бæстæ	Советон Цæдис  Гуырдзыстон
Зонады къабаз	ӕвзагзонынад
Куысты бынат	Тбилисы паддзахадон университет
Альмæ-матер	Тбилисы паддзахадон университет
Ахуырадон къæпхæн	филологон зонæдты доктор[d]
Ахуырадон ном	профессор[d], Советон Цæдисы Зонæдты академийы академик[d] æмæ УЗА-йы академик[d]
Зонадон разамонæг	Игорь Михайлович Дьяконов[d]
Хорзæхтæ æмæ премитæ	Гуырдзыстоны ССР-ы зонады сгуыхт кусæг[d] Иванэ Джавахишвилийы преми[d]
Викикъæбицы медиа

Цардафыст

1952-æм азы каст фæцис Тбилисы паддзахадон университеты скæсæнзонынады факультет. 1956-æм азы та бахъахъхъæдта кандидаты диссертаци хеттаг æвзаджы индоевропæйаг чи не сты, ахæм элементты тыххæй.

1953—1960 азты куыста ГССР-йы Æвзагзонынады институты. 1960 азæй 2008-æм азы онг — структурон æмæ пайдагæнæн лингвистикæйы кафедрæйы (1999-æм азæй хуыйны «иумæйаг æмæ пайдагæнæн лингвистикæйы кафедрæ») сæргълæууæг Тбилисы университеты^[3]. Филологон зонæдты доктор (1963), профессор (1964).

1979-æм азæй уыд Советон Цæдисы Зонæдты академийы уæнг-корреспондент (литературæ æмæ æвзаджы хайад), 1984-æм азæй та — уыцы хайады академик^[4]. 1988-æм азæй 1994-æм азы онг уыд журнал «Вопросы языкознания» (Æвзагзонынады фарстатæ) сæйраг редактор^[5][6].

1974-æм азæй Гуырдзыстоны Зонæдты академийы бæлвырд уæнг, 2005—2013 азты та уыд ацы академийæн йæ сæргъы.

1984-æм азы æвзæрст æрцыдис Советон Цæдисы Уæлдæр Советы Адамыхаттыты Советмæ Аджараг АССР-йæ^[7]. Йæ политикон карьерæ адаргъ кодта, уыд Советон Цæдисы адæмон депутат (1989-90), Гуырдзыстоны Уæлдæр Советы депутат (1990-91)^[8], Гуырдзыстоны парламенты уæнг (1992-2004).

Т. В. Гамхърелидзейы визитон къам

Тамаз Гамхърелидзе у индоевропæйаг лингвистикæ æмæ рагон æвзæгты тыххæй къорд зындгонд куыстыты автор. 1972-æм азы уый Вяч. Вс. Ивановимæ рæгъмæ рахаста афтæ хуынд «глотталон теори», кæцы рухс федта дыууæ ахуыргонды монографийы «Индоевропæйаг æвзаг æмæ индоевропæйæгтæ», зæгъгæ, (1984).

Гамхърелидзейæн йæ иннæ куыстыт уыдысты теоретикон лингвистикæ æмæ картвелаг æвзæгты тыххæй, стæй фыссынады равзæрды тыххæй.

Гамхърелидзе у бирæ фæсарæйнаг академиты уæнг, уыдоны ’хсæн АИШ-ы Зонæдты националон академийы (2006)^[9], Венгрийы Зонæдты академйы (2007)^[10]. У Бонны æмæ Чикагойы университетты кадджын доктор (Doctor honoris causa) æмæ Америкаг лингвистикæйы æхсæнады кадджын уæнг (1971-æм азæй).

1991-æм азы Тамаз Гамхърелидзе цыбыр рæстæг уыд Тбилисы паддзахадон университеты ректоры бынаты.

Тбилисы кадджын æмбæстаг (2000).

Сæйраг куыстытæ

• The Akkado-Hittite syllabary and the problem of the origin of the Hittite script // «Archiv Orientalni» (vol. 29). 1960.
• Anatolian languages and the problem of Indo-European migration to Asia Minor // Studies in General and Oriental Linguistics. — Tokyo, 1970.
• Sonantensystem und Ablaut in den Kartwelsprachen. Tüb., 1982 (mit G. Macavariani);
• Гамкрелидзе Т. В., Иванов Вяч. Вс. Индоевропейский язык и индоевропейцы: Реконструкция и историко-типологический анализ праязыка и протокультуры. В 2 тт. — Тбилиси: Изд-во Тбилисского ун-та, 1984. — xcvi + 1328 с.
• Алфавитное письмо и древнегрузинская письменность (Типология и происхождение алфавитных систем письма) Архивгонд æрцыдис 10 июны 2018 азы.. — Тбилиси, 1989.
  • Alphabetic writing and the old Georgian script. N. Y., 1994;
• Indo-european language and Indoeuropeans (vols. I—II). — Berlin / New York, 1994—1995 (иумæ æд Вяч. Вс. Иванов)
• Избранные работы по картвелологии. Тб., 2000 (на груз. яз.);
• Курс теоретической лингвистики. Тб., 2003 (в соавт., на груз. яз.);
• Selected writings. Innsbruck, 2006.