ਅਲਕਾਈਨ

ਅਲਕੇਨ ਜਾਂ ਅਲਕੀਨ ਨਾਲ ਗਲਤਵਹਿਮੀ ਨਾ ਪਾਲੀ ਜਾਵੇ।

ਕਾਰਬਨੀ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਲਕਾਈਨ ਇੱਕ ਅਤ੍ਰਿਪਤ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਾਰਬਨ ਪਰਮਾਣੂਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਕਾਰਬਨ-ਕਾਰਬਨ ਤੀਹਰਾ ਜੋੜ ਹੋਵੇ।^[1] ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਸਮੂਹ ਦੇ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਦੂਹਰੇ ਜੋੜ ਵਾਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਦੀਆਂ ਅਚੱਕਰੀ ਅਲਕੀਨਾਂ, ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸਜਾਤੀ ਲੜੀ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਆਮ ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ C_nH_2n-2ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਰਿਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਅਲਕਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਐਸੀਟਲੀਨਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਐਸੀਟਲੀਨ ਨਾਂ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ C₂H₂ ਦਾ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਆਈਯੂਪੈਕ ਨਾਮਕਰਨ ਵਰਤ ਕੇ ਰਸਮੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇਥਾਈਨ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨਾਂ ਵਾਂਗ ਅਲਕਾਈਨਾਂ ਜਲ-ਤਰਾਸ (ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹਾਂ ਭੱਜਦੀਆਂ ਹਨ) ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਵਧੇਰੇ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਇਥਾਈਨ (ਐਸੀਟਲੀਨ), ਸਭ ਤੋਂ ਸਾਦੀ ਅਲਕਾਈਨ ਦਾ 3-ਪਾਸੀ ਨਮੂਨਾ

ਅਲਕਾਈਨ ਦੀ ਸਾਰਣੀ

ਅਲਕਾਈਨ	ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ	3 ਪਾਸੀ ਫਾਰਮੂਲ	ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ [°C]	ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ [°C]	ਸੰਘਣਾਪਣ [g•cm−3] (at 20 °C)
ਐਸੀਟਲੀਨ ਜਾਂ ਈਥਾਈਨ	C2H2		−84 °C	−80.8 °C	1.097
ਪ੍ਰੋਪਾਈਨ	C3H4		−23.2	−102.7	0.53
ਬਿਊਟਾਈਨ	C4H6		8.08	−125.7	0.6783
ਪੈਂਟਾਈਨ	C5H8		40.2	−106	0.691
ਹੈਕਸਾਈਨ	C6H10		81	−105	0.723