ਕੀਨੀਆ

ਕੀਨੀਆ, ਅਧਿਕਾਰਕ ਤੌਰ ’ਤੇ ਕੀਨੀਆ ਦਾ ਗਣਰਾਜ, ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਭੂ-ਮੱਧ ਰੇਖਾ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਤਨਜ਼ਾਨੀਆ, ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਯੂਗਾਂਡਾ, ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਦੱਖਣੀ ਸੂਡਾਨ, ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਇਥੋਪੀਆ, ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸੋਮਾਲੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਹਿੰਦ ਮਹਾਂਸਾਗਰ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 580,000 ਵਰਗ ਕਿ.ਮੀ. ਹੈ ਅਤੇ ਅਬਾਦੀ 4.3 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਮਾਊਂਟ ਕੀਨੀਆ ਨਾਂ ਦੇ ਪਹਾੜ ਦੇ ਨਾਂ ਤੋਂ ਪਿਆ ਜੋ ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ ਅਤੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭਾ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪਹਾੜ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਨੈਰੋਬੀ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਕੀਨੀਆ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਂਤ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਨੈਰੋਬੀ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਨੂੰ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ 13,991 ਵ. ਕਿ. ਮੀ. ਜਰਖੇਜ਼ ਪੂਰਬੀ ਉੱਚ ਭੂਮੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਮੱਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਥੋਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 36,91,700 (1990) ਹੈ। ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸੰਘਣੀ ਖੇਤੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੀਨੀਆ ਦੀ ਅੱਧੀ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਾਫ਼ੀ ਦੀ ਫ਼ਲਸ ਇਸੇ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਥੇ ਚਾਹ, ਫ਼ਲ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਵੀ ਇਥੇ ਭਾਰੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਬਾਦੀ ਕਿਕੂਯੁ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭੂਮੀ-ਸੁਧਾਰ ਸਕੀਮਾਂ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨ ਉਪਰਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਘਟ ਗਿਆ। ਨਾਈਏਰੀ ਇਸ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਇਥੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਸਥਾਪਤ ਹਨ।

ਕੀਨੀਆ ਦਾ ਗਣਰਾਜ ਜਮਹੂਰੀ ਯਾ ਕੀਨੀਆ
ਝੰਡਾ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਮੋਹਰ
ਮਾਟੋ: "Harambee"  (ਸਵਾਹਿਲੀ) ਚੱਲੋ ਸਾਰੇ ਇਕੱਠੇ ਖਿੱਚੀਏ
ਐਨਥਮ: Ee Mungu Nguvu Yetu ਹੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਕਾਦਰ
ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ	ਨੈਰੋਬੀ
ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਸਵਾਹਿਲੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ[1]
ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ	22% ਕਿਕੂਯੂ 14% ਲੂਹੀਆ 13% ਲੂਓ 12% ਕਲੇਂਜਿਨ 11% ਕੰਬਾ 6% ਕਿਸੀ 6% ਮੇਰੂ 15% ਹੋਰ ਅਫ਼ਰੀਕੀ 1% ਗ਼ੈਰ-ਅਫ਼ਰੀਕੀ
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਮ	ਕੀਨੀਆਈ
ਸਰਕਾਰ	ਅਰਧ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਗਣਰਾਜ
• ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ	ਮਵਾਈ ਕਿਬਾਕੀ
• ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ	ਕਲੌਂਜ਼ੋ ਮੂਸਯੋਕਾ
• ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ	ਰੈਲਾ ਓਡਿੰਗਾ
• National Assembly Speaker	Kenneth Marende
ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾ	ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਭਾ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ
• ਬਰਤਾਨੀਆ ਤੋਂ	12 ਦਸੰਬਰ 1963
• ਗਣਰਾਜ ਦਾ ਐਲਾਨ	12 ਦਸੰਬਰ 1964
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ	580,367 km2 (224,081 sq mi) (47ਵਾਂ)
• ਜਲ (%)	2.3
ਆਬਾਦੀ
• 2012 ਅਨੁਮਾਨ	43,013,341 (31ਵਾਂ)
• 2009 ਜਨਗਣਨਾ	38,610,097[2]
• ਘਣਤਾ	67.2/km2 (174.0/sq mi) (140ਵਾਂ)
ਜੀਡੀਪੀ (ਪੀਪੀਪੀ)	2011 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$71.427 ਬਿਲੀਅਨ[3]
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$1,746[3]
ਜੀਡੀਪੀ (ਨਾਮਾਤਰ)	2011 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$34.796 ਬਿਲੀਅਨ[3]
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$850[3]
ਗਿਨੀ (2008)	42.5 ਮੱਧਮ · 48ਵਾਂ
ਐੱਚਡੀਆਈ (2011)	0.509[4] Error: Invalid HDI value · 143ਵਾਂ
ਮੁਦਰਾ	ਕੀਨੀਆਈ ਸ਼ਿਲਿੰਗ (KES)
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	UTC+3 (ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਵਕਤ)
• ਗਰਮੀਆਂ (DST)	UTC+3 (ਨਿਰੀਖਤ ਨਹੀਂ)
ਮਿਤੀ ਫਾਰਮੈਟ	ਦਦ/ਮਮ/ਸਸ
ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਸਾਈਡ	ਖੱਬੇ
ਕਾਲਿੰਗ ਕੋਡ	+254
ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਟੀਐਲਡੀ	.ke
According to cia.gov, estimates for this country explicitly take into account the effects of mortality due to AIDS; this can result in lower life expectancy, higher infant mortality and death rates, lower population and growth rates, and changes in the distribution of population by age and sex, than would otherwise be expected.

ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਖੇਤਰ

ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਸੂਬੇ

ਕੀਨੀਆ ਅੱਠ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ:

1. ਕੇਂਦਰੀ
2. ਤਟ
3. ਪੂਰਬੀ
4. ਨੈਰੋਬੀ
5. ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ
6. ਨਿਆਂਜ਼ਾ
7. ਤੇੜ ਵਾਦੀ
8. ਪੱਛਮੀ

ਤਸਵੀਰਾਂ

• 
  ਗਿਰੀਮਾ ਕਮਿਉਨਿਟੀ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ।
• 
  ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਵਾਨਗੀ ਟਰਮੀਨਲ 'ਤੇ ਕੀਨੀਆ ਏਅਰਵੇਜ਼ ਦਾ ਜਹਾਜ਼
• 
  ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿਚ ਮੱਸਾਈ ਕਬੀਲੇ (ਕੀਨੀਆ) ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ
• 
  ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿਚ ਮੱਸਾਈ ਕਬੀਲਾ
• 
  ਇਹ ਉਹ ਭੋਜਨ ਹੈ ਜੋ ਦਿਨ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਮੇਂ, ਨਾਸ਼ਤੇ, ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਜਾਂ ਰਾਤ ਦੇ ਖਾਣੇ 'ਤੇ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
• 
  ਇਹ ਨ੍ਰਿਤ ਮੋਰਾਂ ਲਈ ਰੂਹਾਨੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਵਜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• 
  ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਨ੍ਰਿਤ ਹੈ ਜਿਥੇ ਉਹ ਗਰਦਨ 'ਤੇ ਮਣਕੇ ਹਿਲਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
• 
  ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਨੀਆ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਕਲਾਤਮਕ ਚੀਜ਼ਾਂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਵੇਚੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
• 
  ਗਿਕੂਯੂ ਕੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਨਸਲੀ ਭਾਈਚਾਰਾ ਹੈ। ਫੋਟੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਗਿਕੂਯੂ ਔਰਤ ਅਨਾਜ ਛੰਡਦੀ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ।
• 
  ਇਹ ਕੀਨੀਆ ਦੇ ਨੈਰੋਬੀ ਮਸਾਈ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿਖੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤਾਂ ਵੇਚਣ ਵਾਲੇ ਵਿਕਰੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਹੈ। ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਇਹ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਜਾਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।