ਕੁਰਮ

ਕੁਰਮ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: कूर्म , ਕੱਛੂਕੁਮਾ) ਇਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਹੈ। ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯਜੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਹੋਇਆ ਕਿ ਸਪਤਰਿਸ਼ੀ ਦਾ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਸਯਪ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੁਰਮ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਉੱਤਰ-ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਮੰਥਨ ਦੀ ਕਥਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪੁਰਾਣਾਂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਧਰਤੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ਵ-ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ, ਅਕੂਪਾਰਾ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ, ਕੁਰਮ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਦਸ਼ਵਤਾਰ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਦਸ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ।

ਕੁਰਮ
Firmness, Support
Member of ਦਸ਼ਅਵਤਾਰ
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਅਰਧ-ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਅਰਧ-ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਚਿੱਤਰ
ਦੇਵਨਾਗਰੀ	कूर्म
ਮਾਨਤਾ	ਵਿਸ਼ਨੂੰ (ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਵਤਾਰ)
ਨਿਵਾਸ	Bharata Khanda, Vaikuntha
ਹਥਿਆਰ	None
ਤਿਉਹਾਰ	Kurma Jayanti (Vaisakh month during the Shukla Paksha)

ਨਾਮਕਰਣ ਅਤੇ ਉਤਪਤੀ

ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ 'ਕੁਰਮ (ਦੇਵਨਾਗਰੀ: कूर्म) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ' ਜਾਂ 'ਕੱਛੂ।^[1] ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਨੂੰ ਉੱਤਰ-ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਨੂੰ 'ਕੱਛਾਪਮ' (कच्छप), 'ਕਾਮਾਹਾ' (कमठ), 'ਅਕੁਪਾਰਾ' (अकूपार), ਅਤੇ 'ਅੰਬੂਕਾਰਾ-ਆਤਮਨਾ' (अम्बुअर-बआत्मना) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਅਵਤਾਰ'।^[2][3][4][5]

ਨਿਰੁਕਤ

ਵਿਆਕਰਣਕਾਰ ਯਸਕਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ, ਨਿਰੁਕਤ ਛੇ ਵੇਦਾਂਗਾਂ ਜਾਂ 'ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਅੰਗਾਂ' ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਵੇਦਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਉਤਪਤੀ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਕੱਛੂਕੁੰਮੇ ਦੀਆਂ ਅਵਸਥਾਵਾਂ ਵਾਸਤੇ ਐਂਟਰੀ (ਵਰਗਾਕਾਰ ਬਰੈਕਟਾਂ '[]' ਮੂਲ ਲੇਖਕ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ):

ਪ੍ਰਤੀਕ

ਕੁਰਮਾਵਤਰਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਅਵਤਾਰ, ਗੜ੍ਹਵਾ, ਪ੍ਰਯਾਗਰਾਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ

ਕੁਰਮ ਅਤੇ ਸ਼ੇਸ਼ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਸਾਂਭਿਆ (ਖੱਬੇ), ਵਰਾਹਾ (ਸੱਜੇ), ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ (ਹੇਠਾਂ, ਕੇਂਦਰ ਵਿਚ)

ਦਸ਼ਵਤਾਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਕੁਰਮ - ਐਂਫੀਬੀਅਨ - ਨੂੰ (ਮੱਛੀ) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।