ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਕੋਰੀਆ, ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਥਾਂ ਤੋਂ ਨੱਥੀ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪ੍ਰਾਈਦੀਪ ਜੋ ਪੂਰੀ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਪੀਤਸਾਗਰ ਤੋਂ ਘਿਰਿਆ ਹੈ (ਸਥਿਤੀ: 340 43 ਉਃ ਅਕਸ਼ਾਂਸ ਤੋਂ 1240 131 ਪੂਃ ਦੇਸ਼ਾਂਤਰ)। ਉਸਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਮੰਚੂਰਿਆ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਈਦੀਪ ਦੋ ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 1,21,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਨੀ ਪਿਆਂਗਯਾਂਗ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 98,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਈਪੂਃ 1918 ਤੋਂ 139 ਈਃ ਤੱਕ ਕੋਰ-ਯੋ (Kor-Yo) ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ ਜਿਸਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂਅ ਕੋਰੀਆ ਪਿਆ। ਚੀਨ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਨਾਲ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਜਿਆਦਾ ਸੰਪਰਕ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਾਪਾਨਵਾਸੀ ਇਸਨੂੰ ਚੋਸੇਨ (Chosen) ਕਹਿੰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਬਦਕ ਮਤਲਬ ਹੈ ਸਵੇਰ ਦੀ ਤਾਜਗੀ ਦਾ ਦੇਸ਼ (Land of morning freshness)। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਬਹੁਤ ਵਾਰ ਬਾਹਰੀ ਹਮਲੇ ਸਹਿਣ ਕਰ ਚੁੱਕਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਾਧੂ ਦੇਸ਼ (Hermit Kingdom) ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਅਨੇਕਾਂ ਸਦੀਆਂ ਤੱਕ ਇਹ ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 1776 ਈਃ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਸੰਨ‌ 1904-1905 ਈਃ ਦੇ ਰੂਸੀ-ਜਾਪਾਨੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਬਾਅਦ‌ ਇਹ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਰਾਖਵਾਂ ਖੇਤਰ ਬਣਿਆ। 22 ਅਗਸਤ‌ 1910 ਈਃ ਨੂੰ ਇਸਨੂੰ ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਅੰਗ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਦੂਸਰੇ ਮਹਾਂਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਜਾਪਾਨ ਨੇ ਆਤਮ-ਸਮਰਪਣ ਕੀਤਾ ਤਦ 1945 ਈਃ ਵਿੱਚ ਯਾਲਟਾ ਸੰਧੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 38 ਉੱਤਰੀ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਕਸੀਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਉੱਤੇ ਰੂਸ ਦਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਭਾਗ ਉੱਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋਇਆ। ਬਾਅਦ‌ ਅਗਸਤ 1948 ਈਃ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਕੋਰੀਆ ਗਣਤੰਤਰ ਦਾ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ, 1948 ਈਃ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਕੋਰਿਆਈ ਗਣਰਾਜ (Korean Peoples Democratic Republic) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਪਹਿਲੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਸਿਓਲ ਅਤੇ ਦੂਸਰੇ ਦੀ ਪਿਆਂਗਯਾਂਗ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਸੰਨ‌ 1953 ਈਃ ਦੀ ਆਪਸ ਦਾ ਸੰਧੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 38 ਉੱਤਰ ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਨੂੰ ਵੰਡ ਰੇਖਾ ਮੰਨ ਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹੁਣ ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਕੋਰੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ ਹੈ।

ਜਲਵਾਯੂ

ਕੋਰੀਆ ਦਾ ਜਲਵਾਯੂ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ-ਜੁਲਦਾ ਹੈ। ਲਗਭਗ ਸੰਪੂਰਨ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਦਾ ਮੱਧਮਾਨ ਤਾਪਮਾਨ ਹਮਾਂਕ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਚੱਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਮਈ-ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਵਰਖਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਦੱਖਣ ਕੋਰੀਆ ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਹੀ ਦਿਨਾਂ ਦਾ ਵਰਖਾ ਰੁੱਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਇੱਥੇ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫ਼ਸਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਰਖਾ ਦਾ ਔਸਤ 35 ਅਤੇ ਗਰਮੀਆਂ ਦਾ ਤਾਪ 75 ਫਾਰਨਹਾਇਟ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।