ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ

  ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ 18 ਮਹਾਂ ਪੁਰਾਣ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਵੈਸ਼ਨਵਵਾਦ ਸਾਹਿਤ ਕੋਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ,^[1] ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੈ।^[2] ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।^[3] ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸੰਸਕਰਣ ਲਗਭਗ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।^[4][5]

ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ ਦਾ ਇੱਕ ਪੰਨਾ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ, ਦੇਵਨਾਗਰੀ)

ਗਰੁੜ ਪੁਰਾਣ ਨੂੰ ਕਈ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 15000+ ਆਇਤਾਂ ਹਨ।^[5][6] ਇਸ ਦੇ ਅਧਿਆਇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਿਭਿੰਨ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ।^[7] ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨ, ਮਿਥਿਹਾਸ, ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ, ਨੈਤਿਕਤਾ, ਚੰਗਿਆਈ ਬਨਾਮ ਬੁਰਾਈ, ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਕੂਲ, ਯੋਗ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ, "ਕਰਮ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ" ਦੇ ਨਾਲ "ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਨਰਕ" ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਜੱਦੀ ਸੰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸੋਟੇਰੀਓਲੋਜੀ, ਨਦੀਆਂ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲ, ਖਣਿਜਾਂ ਅਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ, ਰਤਨਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ, ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਜੜੀਆਂ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ,^[8] ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੱਛਣ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦਵਾਈਆਂ, ਆਕਰਸ਼ਕ, ਪ੍ਰੋਫਾਈਲੈਕਟਿਕਸ, ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਧਾਰ, ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨ, ਚੰਦਰਮਾ, ਗ੍ਰਹਿ, ਜੋਤਿਸ਼, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਘਰ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ, ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ, ਸੰਸਕਾਰ, ਦਾਨ ਅਤੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇਣ, ਆਰਥਿਕਤਾ, ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਕਰਤੱਵ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਰਾਜ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ, ਵਿਆਕਰਣ ਦੇ ਨਿਯਮ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇ।^[2][6][9] ਆਖਰੀ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਯੋਗ (ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਅਦਵੈਤ ਕਿਸਮਾਂ), ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਗਿਆਨ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।^[2]

ਇਹ ਲਿਖਤ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰੁੜ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉੱਪਰ - ਗਰੁੜ (ਦਿੱਲੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ) 'ਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਮੀ।