ਧੁਣਖਵਾ

ਧੁਣਖਵਾ ਜਾਂ ਟੈਟਨਸ ਇੱਕ ਲਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰ ਕੇ ਪੱਠਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੜੱਲ (ਕਸਾਅ) ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਿਸਮ ਦੇ ਧੁਣਖਵੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੜੱਲ ਹੜਬ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਰ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡੇ ਵਿੱਚ ਫੈਲਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਹਰੇਕ ਵਾਰ ਇਹ ਖਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ ਕੁਝ ਮਿੰਟ ਲਈ ਪੈਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਕਈ ਵਾਰ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।^[1] ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਇੰਨੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹੱਡੀਆਂ ਤਿੜਕ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।^[2] ਇਸ ਰੋਗ ਦੇ ਹੋਰ ਲੱਛਣ ਹਨ: ਤਾਪ, ਸਿਰਦਰਦ, ਲਿਗਲ਼ਨ 'ਚ ਤਕਲੀਫ਼, ਖ਼ੂਨ ਦਾ ਵਧਿਆ ਦਾਬ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਧੜਕਣ।^[1][2] ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਲਾਗ ਸਹੇੜਣ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਵੀਹ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਰਾਜ਼ੀ ਹੋਣ ਲਈ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 10 ਕੁ ਫ਼ੀਸਦੀ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^[1]

ਧੁਣਖਵਾ
ਵਰਗੀਕਰਨ ਅਤੇ ਬਾਹਰਲੇ ਸਰੋਤ
ਧੁਣਖਵੇ ਨਾਲ਼ ਪੀੜਤ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਪੱਠਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੀ ਕੜੱਲ
ਆਈ.ਸੀ.ਡੀ. (ICD)-10	A33-A35
ਆਈ.ਸੀ.ਡੀ. (ICD)-9	037, 771.3
ਰੋਗ ਡੇਟਾਬੇਸ (DiseasesDB)	2829
ਮੈੱਡਲਾਈਨ ਪਲੱਸ (MedlinePlus)	000615
ਈ-ਮੈਡੀਸਨ (eMedicine)	emerg/574
MeSH	D013742

ਕਾਰਨ

ਟੈਟਨਸ ਬੈਕਟੀਰੀਆ "ਕਲੋਸਟਰੀਡੀਆ ਟੈਟਨੀ" ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੈਟਨਸ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਟੈਟਨਸ ਜ਼ਖ਼ਮ (ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਦਮੇ) ਦੁਆਰਾ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੈਟਨਸ ਉਸ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।^[3]

ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ

ਟੈਟਨਸ ਅਕਸਰ ਜਬਾੜੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਲਕੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ - ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੌਕਜਾਅ ਜਾਂ ਟ੍ਰਾਈਸਮ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੜੱਲ ਚਿਹਰੇ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਛਾਤੀ, ਗਰਦਨ, ਪਿੱਠ, ਪੇਟ ਦੀਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱਲ੍ਹੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰੀ ਕੜੱਲ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।^[4]

ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਮਾਸਪੇਸ਼ੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੇ ਅਚਾਨਕ, ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਦਰਦਨਾਕ ਸੰਕੁਚਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ "ਟੈਟਨੀ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁਖਾਰ, ਸਿਰ ਦਰਦ, ਬੇਚੈਨੀ, ਚਿੜਚਿੜੇਪਨ, ਖਾਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ, ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੌਰਾਨ ਜਲਣ, ਪਿਸ਼ਾਬ ਧਾਰਨ ਅਤੇ ਟੱਟੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।^[5]

ਟੈਟਨਸ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 10% ਲੋਕ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਣਵਿਆਹੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਵਧੇਰੇ ਹੈ।