ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ

ਨਜਮਾ ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਹੈਪਤੁੱਲਾ (13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਦਾ ਜਨਮ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮਨੀਪੁਰ ਦੀ ਗਵਰਨਰ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੀ ਚਾਂਸਲਰ ਹੈ।^[3] ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (ਬੀਜੇਪੀ) ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਛੇ ਵਾਰ ਮੈਂਬਰ, 1980 ਤੋਂ 2016 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੰਸਦ ਦੇ ਉੱਪਰੀ ਸਦਨ ਅਤੇ ਸੋਲ੍ਹਾ ਸਾਲ ਲਈ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਉਹ ਜੁਲਾਈ 2004 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2010 ਤਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 2012 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਲਈ ਭਾਜਪਾ ਨੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2012 ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਸੀ।^[4]

ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ
11ਵੀਂ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਦੀ ਚਾਂਸਲਰ
ਮੌਜੂਦਾ
ਦਫ਼ਤਰ ਸੰਭਾਲਿਆ 26 ਮਈ 2017[1][2]
ਵਾਇਸ ਚਾਂਸਲਰ	ਤਲਤ ਅਹਿਮਦ ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਮਹੁੰਮਦ ਅਹਿਮਦ ਜ਼ਕੀ
16ਵੀਂ ਮਨੀਪੁਰ ਗਵਰਨਰ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 21 ਅਗਸਤ 2016 – 29 ਜੂਨ 2019
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ	ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ
ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ	ਓਕ੍ਰਮ ਇਬੋਬੀ ਸਿੰਘ ਨੋਂਗਥੋਮਬਮ ਬਿਰੇਨ ਸਿੰਘ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਵੀ. ਸ਼ੰਮੁਗੰਥਨ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਪਦਮਨਾਭਾ ਅਚਾਰਿਆ
ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 26 ਮਈ 2014 – 12 ਜੁਲਾਈ 2016
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ	ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਕੇ. ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਮੁਖਤਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕ਼ਵੀ
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ	(1940-04-13) 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 (ਉਮਰ 85) ਭੋਪਾਲ, ਭੋਪਾਲ ਰਾਜ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ	ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ (2004 ਤੋਂ)
ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ	ਭਾਰਤੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (1960s–2004)
ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ	ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ​ ​ (ਵਿ. 1966; ਮੌਤ 2007)​
ਬੱਚੇ	3
ਰਿਹਾਇਸ਼	ਰਾਜ ਭਵਨ, ਇੰਫਾਲ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਵਿਕਰਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ

ਉਹ ਅਭਿਨੇਤਾ ਆਮਿਰ ਖਾਨ ਦੀ ਦੂਜੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬਦੁੱਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਹੈ।^[5][6][7] ਉਸ ਨੇ ਅਗਸਤ 2007 ਵਿੱਚ, 13ਵੀਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ ਪਰ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ ਤੋਂ 233 ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹਾਰ ਮਿਲੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 26 ਮਈ 2014 ਨੂੰ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਕੈਬਿਨੇਟ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 2016 ਵਿੱਚ ਮੁਖਤਾਰ ਅੱਬਾਸ ਨਕਵੀ ਦੀ ਥਾਂ ਲਈ ਸੀ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ

ਨਜਮਾ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1940 ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ, ਭੋਪਾਲ ਰਾਜ, ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਯੱਦ ਨਜਮਾ ਬਿੰਟ ਯੂਸਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸੱਯਦ ਯੂਸਫ਼ ਬਿਨ ਅਲੀ ਅਲਹਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸਯੀਦਾ ਫਾਤਿਮਾ ਬਿੰਟ ਮਹਿਮੁਦ ਕੋਲ ਹੋਇਆ।^[8] ਉਹ ਅਰਬੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਉਦੀ ਬੋਹਰਾ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੈ।^[8] ਉਸਨੇ ਮੋਤੀਲਾਲ ਵਿਗਿਆਨ ਮਹਾਵਿਦਿਆਲਾ (ਐਮਐਮਵੀਐਮ) ਭੋਪਾਲ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਐਮ.ਐਸ.ਸੀ. ਅਤੇ ਪੀਐਚ.ਡੀ.ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵਿਜਰਾਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਉਜੈਨ ਤੋਂ ਜ਼ੂਆਲੋਜੀ (ਕਾਰਡੀਅਕ ਐਨਾਟੋਮੀ) ਵਿੱਚ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।^[8][9][10]

ਉਸ ਨੇ 1966 ਵਿੱਚ ਅੱਕਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਧੀਆਂ ਹਨ।^[9] ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ, ਅਕਬਰ ਅਲੀ ਅਖਤਰ ਹੈਪਤੁੱਲਾ, ਜੋ ਇੱਕ ਜਨ-ਸ਼ਕਤੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਸੀ, ਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੈਟਰੋਟ ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। 7 ਸਤੰਬਰ, 2007 ਨੂੰ 75 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।^[11]

ਕੈਰੀਅਰ

ਉਹ, ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ ਦੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਿਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਅੱਗੇ ਵੱਧਦੀ ਗਈ। ਉਹ 1986 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਐਨਐਸਯੂਆਈ ਦੀ ਯੂਥ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਵਾਧੂ ਜਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੀ ਲਈ ਸੀ।^[12] 1980 ਤੋਂ ਉਹ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਵਜੋਂ 1980, 1986, 1992, 1998 ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਵਾਰ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਤੋਂ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਰਹੀ ਹੈ।^[13] ਨਜਮਾ ਜਨਵਰੀ 1985 ਤੋਂ ਜਨਵਰੀ 1986 ਤਕ ਅਤੇ 1988 ਤੋਂ ਜੁਲਾਈ 2004 ਤਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਸੀ।^[14]

ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਨੇ ਏਡਜ਼ 'ਤੇ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ "ਏਡਜ਼: ਰੋਕਥਾਮ ਲਈ ਪਹੁੰਚ" ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ, ਵਾਤਾਵਰਨ, ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਹੈ।

ਹੇਪਤੁੱਲਾ 2004 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ।^[8][15][16] Media sources reported that she left the Congress apparently due to a strain in relationship with Congress president Sonia Gandhi.^[17] ਮੀਡੀਆ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਾਂਗਰਸ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਕਾਰਨ ਉਸ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।^[18] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਪਾਰਟੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਾਰਟੀ ਛੱਡ ਰਹੀ ਹੈ। 2007 ਵਿੱਚ, ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਐਨਡੀਏ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਉਤਾਰਿਆ, ਜੋ ਹਾਮਿਦ ਅੰਸਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਜਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।^[19]

ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਨੂੰ ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਕਲਚਰਲ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ (ਆਈਸੀਸੀਆਰ) ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੌਲਾਨਾ ਅਬੁਲ ਕਲਾਮ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ 1958 ਦੀ ਇੱਕ ਫੋਟੋ ਨੂੰ ਮੋਰਫ ਕਰਨ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ 'ਜਰਨੀ ਆਫ਼ ਏ ਲੈਜੈਂਡ' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੇ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਵਿਵਾਦਿਤ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵੀ ਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਉਦੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਜਦੋਂ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਫੋਟੋ ਇੱਕ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਦਿਖਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਕੈਪਸ਼ਨ ਵਿੱਚ "ਨਜਮਾ ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੌਲਾਨਾ ਆਜ਼ਾਦ ਨਾਲ" ਲਿਖਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਖੇਡ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਤ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਹੇਪਤੁੱਲਾ ਮਈ 1958 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੌਲਾਨਾ ਦੀ ਮੌਤ 22 ਫਰਵਰੀ, 1958 ਨੂੰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ICCR ਦੁਆਰਾ ਵਾਪਸ ਲੈ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਸੰਸਕਰਣ, ਪਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਫੋਟੋ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਆਈਸੀਸੀਆਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਦਾਇਰ ਜਨਹਿਤ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸੀਬੀਆਈ ਨੂੰ ਮਾਮਲੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।^[20]

ਨਿਤਿਨ ਗਡਕਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਭਾਜਪਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ, ਉਹ 2010 ਵਿੱਚ ਭਾਜਪਾ ਦੀ 13ਵੀਂ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਾਰਜ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਕਾਰਨੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।^[21] ਹੈਪਤੁੱਲਾ ਨੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਕੈਬਨਿਟ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ 26 ਮਈ 2014^[21] ਤੋਂ 12 ਜੁਲਾਈ 2016 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।^[22] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੇਡ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਪਰ ਰਿਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਦਾ ਹੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲੇ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।^[21]