ਨੂਰ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਬੇਗਮ (ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਪਤਨੀ)

ਨੂਰ-ਉਨ-ਨਿੱਸਾ ਬੇਗਮ (ਫ਼ਾਰਸੀ: نورنسا بیگم; ਜਨਮ ਅੰ. 1570) ਦਾ ਅਰਥ 'ਔਰਤਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਰੋਸ਼ਨੀ' ਹੈ, ਇੱਕ ਤਿਮੁਰਿਦ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੀ, ਜੋ ਇਬਰਾਹੀਮ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਹ ਚੌਧਰੀ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਗੀਰ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪਤਨੀ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਸੀ। 

ਨੂਰ-ਉਨ-ਨਿਸਾ ਬੇਗਮ
ਤਿਮੂਰਿਦ ਸ਼ਹਿਜਾਦੀ
ਜਨਮ	ਅੰ. 1570
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਜਹਾਂਗੀਰ ​ ​ (ਵਿ. 1593; ਮ. 1627)​
ਔਲਾਦ	ਇੱਕ ਪੁੱਤਰੀ
ਘਰਾਣਾ	ਤਿਮੂਰਿਦ
ਪਿਤਾ	ਇਬ੍ਰਾਹਿਮ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ
ਮਾਤਾ	ਗੁਲਰੁਖ ਬੇਗਮ
ਧਰਮ	ਇਸਲਾਮ

ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਜੀਵਨ

ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਬਤੌਰ ਤਿਮੁਰਿਦ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜਨਮ ਹੋਇਆ, ਨੂਰ-ਉਨ-ਨਿੱਸਾ ਪ੍ਰਿੰਸ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਜੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ਼ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿਚੋਂ ਸੀ, ਅਮੀਰ ਤੈਮੂਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।^[1] ਉਸਦੀ ਮਾਤਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਗੁੱਲਰਖ ਬੇਗਮ ਸੀ, ਜੋ ਪਹਿਲੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਾਬਰ ਦੇ ਪੁੱਤ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਹੁਮਾਯੂੰ  ਦੇ ਭਰਾ ਕਾਮਰਾਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।^[2] ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਪ੍ਰਿੰਸ ਮੁਜ਼ੱਫਰ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸੀ, ਅਕਬਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਧੀ ਖਾਨੁਮ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗ਼ਮ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਹੋਈ।^[3]

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ

1572 ਵਿੱਚ, ਗੁੱਲਰਖ ਬੇਗਮ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਇਬਰਾਹਿਮ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਖਤਮ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਨੂੰ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਗੁਜਰਾਤ ਨੂੰ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਦੱਖਣ ਵਿਚ ਭੱਜ ਗਈ। ਇਬਰਾਹਿਮ ਹੁਸੈਨ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਜੋ ਆਖਰ ਮੁਲਤਾਨ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਅਫ਼ਸਰਾਂ ਨੇ ਫੜ ਲਿਆ ਸੀ। 1573 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ।^[4]

ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਕਾਮਰਾਨ

ਨੂਰ-ਉਨ-ਨਿੱਸਾ ਬੇਗਮ "ਦੀਵਾਨ-ਏ-ਕਾਮਰਾਨ" ਦਾ ਮਾਲਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਕਾਮਰਨ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਨੂਰ-ਉਨਾ-ਨਿਸਾ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਮੁਹਰਾਂ ਨਾਲ ਖਰੀਦਿਆ।^[5]