ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦ

ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Impressionism; ਇਮਪ੍ਰੈਸਨਿਜਮ)19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਇੱਕ ਕਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਸੀ, ਜੋ ਪੈਰਿਸ ਵਾਸੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁਕ‍ਤ ਸੰਗਠਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਤੰਤਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਨੇ 1870 ਅਤੇ 1880 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਨਾਮ ਕ‍ਲਾਉਡ ਮਾਨੇਟ ਦੀ ਰਚਨਾ 'ਇਮਪ੍ਰੈਸਨ, ਸਨਰਾਈਜ' (Impression, soleil levant) ਤੋਂ ਪਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਆਲੋਚਕ ਲੂਈ ਲੇਰਾਏ ਨੂੰ ਲੈ ਸ਼ੈਰੀਵੇਰੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਵਿਅੰਗਮਈ ਸਮੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਘੜਨ ਨੂੰ ਉਕਸਾਇਆ।

ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦੀ ਚਿਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸੂਖਮ, ਬਾਰੀਕ, ਲੇਕਿਨ ਦਿਸਣਯੋਗ ਬੁਰਸ਼ ਛੋਹਾਂ, ਓਪਨ ਕੰਪੋਜੀਸ਼ਨ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਗੁਣਾਂ ਸਹਿਤ ਸ‍ਪਸ਼‍ਟ ਚਿਤਰਨ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਾਂ ਬੀਤਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅੰਕਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ), ਸਧਾਰਨ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸ‍ਤੂ, ਮਨੁੱਖੀ ਬੋਧ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤ‍ਵਪੂਰਨ ਤੱਤ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਸਧਾਰਨ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਦ੍ਰਿਸ਼ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦ ਦੇ ਜਨਮ ਦਾ ਜਲਦੀ ਹੀ ਹੋਰਨਾਂ ਮਾਧਿਅਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸਾਰੀ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਲੱਗਿਆ, ਜੋ ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਵਾਦੀ ਸਾਹਿਤ‍ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ।

ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਅ

ਉਹਨਾਂ ਇੱਟਾਲਵੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਵਿਚ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਤੀਭਾਸ਼ੀ (ਇੰਪ੍ਰੈਸ਼ਨਿਸਟ) ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਅਸਲ ਅੰਦਾਜ਼ ‘ਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ, Francesco Filippini (1853–1895) ਇਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਥਾਂ ਹਾਸਿਲ ਕਰਦੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਵਿਸ਼ਾਲੀਕਿਤ ਸੰਕਲਪ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਉਸ ਦੀ ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਇਟਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਯੂਰਪੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਫ਼ਿਗਰਾਟਿਵ ਸਕੂਲ ਲਈ ਇੱਕ ਮੂਲ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲਾ ਸੰਕੇਤਕ ਤੱਤ ਬਣਾ।^[1]

ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ, ਸਮੀਖਿਆਕਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਇੰਪ੍ਰੈਸ਼ਨਿਸਟ ਕਲਾ ਦੇ ਇਟਾਲਵੀ ਜਵਾਬ ਵਜੋਂ ਮੰਨਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ। Claude Monet ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ, ਜਿਸਦੀ ਕਰੀਅਰ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗੈਲਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗ੍ਰਾਹਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ ਸੀ ਜੋ ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਲੂਨ ਦੇ ਰੁਝਾਨਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖ ਕੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਨੂੰ ਚੁਣਦੇ ਸਨ—ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਪਾਰਕ ਲਕੜੀ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ—^[2] ਫਿਲੀਪਿਨੀ ਨੇ ਇਕ ਸੁਤੰਤਰ ਅਭਿਭਾਵਕ ਅਵਸਥਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖੀ, ਵਪਾਰਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨਿਕਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ।^[3]

ਉਸ ਦੀ ਕৃষਿ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਯ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ—ਜਿੱਥੇ ਮਾਹੌਲਕ ਚਾਨਣ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਉਹਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ—ਇਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਵਿਤਾਭਾਵ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਨਿਰੰਤਰਤਾ ਅਤੇ ਬਜ਼ਾਰਕ ਸੰਕਲਪ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਅਧਿਐਨਕਾਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ “ਉਸ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਟਾਲਵੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ” ਵਜੋਂ ਵਰਣਿਆ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਦਾ ਯਥਾਰਥਮਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।^[4] ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਪੂਰਵਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੇ ਭਵਿੱਖਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ Umberto Boccioni ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ।^[5]

ਅੱਜ, ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿਰਲੇ ਅਤੇ ਕਠਿਨਾਈ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਇਟਾਲਵੀ ਕਲਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮੋਲਿਕ ਗਵਾਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੈਤਿਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰਤਾ ਲਈ, ਬਲਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਚਿੱਤਰਕਲਾ ਵੱਲ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਕਰਕੇ ਵੀ।