ਪੰਚਾਇਤ ਸੰਮਤੀ

ਹੋਰ ਵਰਤੋਂਆਂ ਲਈ, ਦੇਖੋ ਪੰਚਾਇਤ (ਗੁੰਝਲ-ਖੋਲ੍ਹ)।

ਪੰਚਾਇਤ ਸੰਮਤੀ ਜਾਂ ਬਲਾਕ ਪੰਚਾਇਤ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਚਕਾਰਲੀ ਤਹਿਸੀਲ (ਤਾਲੁਕਾ/ਮੰਡਲ) ਜਾਂ ਬਲਾਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪੇਂਡੂ ਸਥਾਨਕ ਸਰਕਾਰ (ਪੰਚਾਇਤ) ਸੰਸਥਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲ ਕੇ ਵਿਕਾਸ ਬਲਾਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ "ਪੰਚਾਇਤਾਂ ਦੀ ਪੰਚਾਇਤ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।^[1]

73ਵੀਂ ਸੋਧ ਪੰਚਾਇਤੀ ਰਾਜ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦੀ ਹੈ :^[2]

• ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪੱਧਰ
• ਵਿਚਕਾਰਲਾ ਪੱਧਰ
• ਆਧਾਰ ਪੱਧਰ

ਪੰਚਾਇਤ ਸੰਮਤੀ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ (ਪਿੰਡ ਪਰਿਸ਼ਦ) ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿਚਕਾਰ ਕੜੀ ਹੈ।^[3] ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਮ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਹਨ: ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੰਡਲ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ, ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਤਾਲੁਕਾ ਪੰਚਾਇਤ, ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਮੰਡਲ ਪੰਚਾਇਤ ਜਾਂ ਤਾਲੁਕ ਪੰਚਾਇਤ, ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ ਬਲਾਕ ਪੰਚਾਇਤ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਪੰਚਾਇਤ ਯੂਨੀਅਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਨਪਦ ਪੰਚਾਇਤ, ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਆਂਚਲਿਕ ਪੰਚਾਇਤ।

ਭਾਰਤ ਵਿਚ, ਸਥਾਨਕ ਸਵੈ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚੋਲੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਕੇਰਲਾ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਬਲਾਕ ਪੰਚਾਇਤਾਂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਪੰਚਾਇਤ ਸੰਮਤੀ," "ਮੰਡਲ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ," "ਤਾਲੁਕਾ ਪੰਚਾਇਤ," "ਜਨਪਦ ਪੰਚਾਇਤ," "ਪੰਚਾਇਤ ਯੂਨੀਅਨ" ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜਾਂ "ਅੰਚਾਲਿਕ ਪੰਚਾਇਤ।" ਇਹ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਆਪੋ-ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਵੱਛਤਾ, ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ।^[4][5][6][7]