ਬਿੰਦੂਸਾਰ

ਬਿੰਦੂਸਾਰ (ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਲਗਭਗ 297 - ਲਗਭਗ 273 ਈਸਾ ਪੂਰਵ), ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਗਧ ਦਾ ਦੂਜਾ ਮੌਰੀਆ ਸਮਰਾਟ ਸੀ। ਉਹ ਮੌਰੀਆ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਰਾਜਾ ਸੀ ਜੋ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ, ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ-ਰੋਮਨ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਮਿਤਰੋਚੇਤਸ ਕਿਹਾ, ਇਹ ਨਾਮ ਸ਼ਾਇਦ ਉਸਦੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਿਰਲੇਖ ਅਮਿਤਰਾਘਾਟ ("ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਕਾਤਲ") ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਬਿੰਦੁਸਾਰ
ਮਗਧ ਸਮਰਾਟ ਅਮਿਤਰਾਘਾਟਾ
ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ 1 ਕਰਸ਼ਪਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਸਿੱਕਾ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਮੌਰੀਆ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲਗਭਗ 297–273 ਈਸਾ ਪੂਰਵ, ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਦੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ। 'Obv:' ਸੂਰਜ ਵਾਲੇ ਚਿੰਨ੍ਹ 'Rev:' ਪ੍ਰਤੀਕ 'ਆਕਾਰ:' 14 x 11 ਮਿਲੀਮੀਟਰ 'ਵਜ਼ਨ:' 3.4 ਗ੍ਰਾਮ।
ਮਗਧ ਦੇ ਸਮਰਾਟ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	ਅੰ. 297 – ਅੰ. 273 BCE
ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ	c. 297 ਈਸਾ ਪੂਰਵ
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ	ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ
ਵਾਰਸ	ਅਸ਼ੋਕ
ਮਗਧ ਦਾ ਯੁਵਰਾਜ
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ	Unknown
ਵਾਰਸ	ਸੁਸਿਮ
ਜਨਮ	ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ, ਮੌਰੀਆ ਰਾਜਵੰਸ਼ (ਵਰਤਮਾਨ ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ)
ਮੌਤ	ਅੰ. 273 BCE (aged c. 46  – 47) ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ, ਮੌਰੀਆ ਰਾਜਵੰਸ਼ (ਵਰਤਮਾਨ ਬਿਹਾਰ, ਭਾਰਤ)
ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ	ਕਈ ਪਤਨੀਆਂ (ਮਹਾਵੰਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ 16), ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ (ਅਸ਼ੋਕਵਾਦਨ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਭਦ੍ਰਾਂਗੀ ਜਾਂ ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ ਧੰਮ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਔਲਾਦ	ਸੁਸਿਮ ਅਸ਼ੋਕ ਵਿਤਾਸ਼ੋਕ
ਰਾਜਵੰਸ਼	ਮੌਰੀਆ
ਪਿਤਾ	ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ
ਮਾਤਾ	ਦੂਰਧਾਰਾ (ਜੈਨ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ)
ਧਰਮ	ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ[1] Ajivikism

ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਮਹਾਨ ਮੌਰੀਆ ਸਮਰਾਟ ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ। ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ ਅਤੇ ਦੁਰਧਰਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਡੇ ਰਾਜ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਖਣ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਵੀ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। ਚਾਣਕਿਆ, ਉਸ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਬਣ ਕੇ ਰਿਹਾ।

ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਟੈਕਸ਼ਿਲਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕੀਤੀ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਬਗ਼ਾਵਤ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤ ਸੁਸ਼ੀਮਾ ਦੇ ਕੁਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਈ। ਦੂਜੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਗਿਆਤ ਹੈ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਪੁੱਤ ਅਸ਼ੋਕ ਨੇ ਦਬਾ ਦਿੱਤਾ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ 272 ਈਸਾ ਪੂਰਵ (ਕੁੱਝ ਤੱਥ 268 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੀ ਤਰਫ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ)। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਮਹਾਨ ਪਿਤਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵਜੋਂ ਵਧੇਰੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਾਸਕ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਮੌਰੀਆ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਰਾਜਾ ਅਸ਼ੋਕ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਸਮਰਾਟਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਾਂਗ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਕਈ ਸੌ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲਿਖੇ ਗਏ ਮਹਾਨ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਇਕਜੁੱਟ ਕੀਤਾ।

16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀ ਲੇਖਕ ਤਾਰਨਾਥ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਖੇਤਰੀ ਜਿੱਤਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਇਸ ਦਾਅਵੇ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪਿਛੋਕੜ

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਯੁਗੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੇ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੰਦਰਗੁਪਤ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਜੈਨ ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਬੋਧੀ ਕਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਹੇਮਚੰਦਰ ਦਾ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਟ-ਪਰਵਣ ਵਰਗੀਆਂ ਜੈਨ ਕਥਾਵਾਂ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।^[2][3] ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੋਧੀ ਕਥਾਵਾਂ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੋਧੀ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਚੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਕਈ ਸੌ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਜੀਉਂਦੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੁੱਲ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਰਾਜ ਬਾਰੇ ਕਈ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸ਼ੋਕ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿਚਕਾਰ ਨੇੜਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹਨ।

ਬਿੰਦੁਸਾਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੋਧੀ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਵਿਆਵਾਦਨ (ਅਸ਼ੋਕਵਦਨਾ ਅਤੇ ਪੰਮਸੁਪ੍ਰਦਾਨਵਾਦਨ ਸਮੇਤ), ਦੀਪਵੰਸਾ, ਮਹਾਵੰਸਾ, ਵਮਸੱਤਪਕਾਸਿਨੀ (ਮਹਵੰਸਾ ਟਿਕਾ ਜਾਂ "ਮਹਾਵੰਸਾ ਟਿੱਪਣੀ" ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਸਮੰਤਪਸਾਦਿਕਾ ਅਤੇ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜੈਨ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਮਚੰਦਰ ਦੁਆਰਾ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਠ-ਪਰਵਾਨ ਅਤੇ ਦੇਵਚੰਦਰ ਦੁਆਰਾ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਰਾਜਾਵਲੀ-ਕਥਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।^[4] ਹਿੰਦੂ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬਿੰਦੁਸਾਰ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮੌਰੀਆ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਯੂਨਾਨੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ "ਐਮੀਟ੍ਰੋਚੈਟਸ" ਜਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।^[5][4]

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ

ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ

ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਈ ਸਰੋਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੁਰਾਣ ਅਤੇ ਮਹਾਂਵੰਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[12] ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਦੀਪਵੰਸ਼, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਸ਼ੁਸ਼ੁਨਾਗ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[6] ਅਸ਼ੋਕਾਵੰਦਨ ਦੇ ਗੱਦ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੰਦਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਬਿੰਬੀਸਾਰ ਦੀ 10ਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਾ ਵੰਸ਼ਜ ਸੀ। ਦੀਪਵੰਸ਼ ਵਾਂਗ, ਇਹ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਛੱਡ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਅਸ਼ੋਕਾਵੰਦਨ ਦੇ ਛੰਦਬੱਧ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਵੰਸ਼ਾਵਲੀ ਹੈ।[6]

ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦਾ ਸੈਲਿਊਸੀਡਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਦਾ ਗੱਠਜੋੜ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮਾਂ ਯੂਨਾਨੀ ਜਾਂ ਮੈਸੇਡੋਨੀਅਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਦਾ ਕੋਈ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।[13] 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਜੈਨ ਲੇਖਕ ਹੇਮਚੰਦਰ ਦੇ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਟ-ਪਰਵਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਦੁਰਧਾਰਾ ਸੀ।[9]

ਨਾਮ

"ਬਿੰਦੂਸਾਰ" ਨਾਮ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਜਿਹੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੀਪਵੰਸਾ ਅਤੇ ਮਹਾਵੰਸਾ ("ਬਿੰਦੂਸਰੋ"); ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਟ-ਪਰਵਣ; ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ("ਵਿੰਦੂਸਾਰ"), ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹੈ।[14][15] ਹੋਰ ਪੁਰਾਣ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਮ ਦਿੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਧਾਰਮਿਕ ਗਲਤੀਆਂ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ।[14] ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਕਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਵਾਰਿਸਾਰਾ ਜਾਂ ਵਾਰਿਕਾਰਾ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਵਾਯੂ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਸਕਰਨ ਉਸ ਨੂੰ ਭਦ੍ਰਾਸਾਰਾ ਜਾਂ ਨੰਦਾਸਾਰਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[10]

ਮਹਾਭਾਸ਼ਯ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਦਾ ਨਾਮ ਅਮਿਤਰਾ-ਘਾਟ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ "ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰਨ ਵਾਲਾ") ਰੱਖਦਾ ਹੈ।[7] ਯੂਨਾਨੀ ਲੇਖਕ ਸਟ੍ਰਾਬੋ ਅਤੇ ਐਥੀਨੀਅਸ ਉਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਐਲਿਟਰੋਚੇਡਸ (Ἀλλιτροχάδης) ਅਤੇ ਅਮਿਤਰੋਚੇਟਸ (Ἀμιτροχάτης) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ; ਇਹ ਨਾਮ ਸ਼ਾਇਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਿਰਲੇਖ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ।[16] ਜੇ.ਐਫ. ਫਲੀਟ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਯੂਨਾਨੀ ਨਾਮ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਅਮਿਤਰਾਖੜ ("ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲਾ") ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੰਦਰ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ।[17][16]

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਦੇਵਨਾਮਪ੍ਰਿਯ ("ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਪਿਆਰਾ") ਸਿਰਲੇਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਅਸ਼ੋਕ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[16] ਜੈਨ ਰਚਨਾ ਰਾਜਾਵਲੀ-ਕਥਾ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਨਾਮ ਸਿੰਹਸੇਨ ਸੀ।[8]

ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਜੈਨ ਦੋਵੇਂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਥਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲਿਆ। ਦੋਵੇਂ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦਾ ਮੰਤਰੀ ਚਾਣਕਿਆ ਸੰਭਾਵਿਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਸ਼ਕਤੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮਰਾਟ ਦੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਖੁਰਾਕਾਂ ਮਿਲਾਉਂਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ, ਚੰਦਰਗੁਪਤ, ਜ਼ਹਿਰ ਬਾਰੇ ਨਾ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ, ਆਪਣੀ ਗਰਭਵਤੀ ਪਤਨੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਬੋਧੀ ਕਥਾਵਾਂ (ਮਹਾਵੰਸਾ ਅਤੇ ਮਹਾਵੰਸਾ ਟਿੱਕਾ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਹਾਰਾਣੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਜਣੇਪੇ ਤੋਂ ਸੱਤ ਦਿਨ ਦੂਰ ਸੀ। ਚਾਣਕਿਆ, ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਨੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਟੁਕੜਾ ਖਾਧਾ। ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਹ ਮਰਨ ਵਾਲੀ ਹੈ, ਉਸ ਨੇ ਅਣਜੰਮੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਸਿਰ ਵੱਢ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਰੂਣ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਤਲਵਾਰ ਨਾਲ ਉਸ ਦਾ ਢਿੱਡ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਅਗਲੇ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਭਰੂਣ ਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਤਾਜ਼ੀ ਮਾਰੀ ਜਾਂਦੀ ਬੱਕਰੀ ਦੇ ਢਿੱਡ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ। ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ "ਜਨਮ" ਹੋਇਆ। ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਬੱਕਰੀ ਦੇ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ("ਬਿੰਦੂ") ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ। [18] ਜੈਨ ਗ੍ਰੰਥ ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਠ-ਪਰਵਨ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਨਾਮ ਦੁਰਧਾਰਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਣਕਿਆ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਡਿੱਗ ਪਈ। ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਮਰੀ ਹੋਈ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੀ ਕੁੱਖ ਵੱਢ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ("ਬਿੰਦੂ") ਬੱਚੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਚੁੱਕੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਛੂਹ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਬੂੰਦ ਦੀ ਤਾਕਤ"।[9]

ਪਰਿਵਾਰ

ਅਸ਼ੋਕਵਾਦਨ ਦੇ ਗੱਦ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਮ: ਸੁਸਿਮ, ਅਸ਼ੋਕ ਅਤੇ ਵਿਤਾਸ਼ੋਕ ਹਨ। ਅਸ਼ੋਕ ਅਤੇ ਵਿਤਾਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ ਸੁਭਦ੍ਰਾਂਗੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਸੀ, ਜੋ ਚੰਪਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਪਿੰਗਲਵਤਸਾ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਨੇ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਮਰਾਟ ਹੋਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਆਦਮੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਡੀ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਉਸਨੂੰ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਲੈ ਗਏ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ, ਉਸ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਤੋਂ ਈਰਖਾਲੂ, ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹੀ ਨਾਈ ਵਜੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ, ਜਦੋਂ ਸਮਰਾਟ ਉਸ ਦੇ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸਟਾਈਲਿੰਗ ਹੁਨਰ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਰਾਣੀ ਬਣਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਵਰਗ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਤ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਵੰਸ਼ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮਹਾਰਾਣੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ: ਅਸ਼ੋਕ ਅਤੇ ਵਿਤਾਸ਼ੋਕ ਸਨ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ, ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੇ "ਅੰਗ ਛੂਹਣ ਲਈ ਔਖੇ ਸਨ"।[19]

ਦਿਵਿਆਵਾਦਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਥਾ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਜਨਪਦਕਲਿਆਨੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।[20] ਵੰਸਤਥੱਪਾਕਾਸਿਨੀ (ਮਹਾਵੰਸਾ ਟੀਕਾ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਧੰਮ ਸੀ।[21] ਮਹਾਵੰਸਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ 16 ਔਰਤਾਂ ਤੋਂ 101 ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁਮਨਾ / ਸੁਸਿਮ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟਾ ਤਿਸ਼ਿਆ (ਜਾਂ ਤਿਸ਼ਿਆ) ਸੀ। ਅਸ਼ੋਕ ਅਤੇ ਤਿਸ਼ਿਆ ਇੱਕੋ ਮਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ।[12]

ਰਾਜ

ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਉਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ 297 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ।^[3]

ਖੇਤਰੀ ਜਿੱਤਾਂ

600 ਅਤੇ 180 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮਗਧ ਅਤੇ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਖੇਤਰੀ ਵਿਕਾਸ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 273 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੰਭਾਵਿਤ ਵਿਸਥਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀ ਲੇਖਕ ਤਾਰਨਾਥ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ "ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਭੂਆਂ" ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ 16 ਕਸਬਿਆਂ ਦੇ ਸਰਦਾਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਸਮੁੰਦਰਾਂ (ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ। ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦੱਕਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਸਰੇ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਬਗਾਵਤਾਂ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।^[3]

ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਨਾਥ ਸੇਨ ਨੋਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਪੱਛਮੀ ਸਮੁੰਦਰ (ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਕੋਲ) ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਸਮੁੰਦਰ (ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਕੋਲ) ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਦੱਖਣ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ) ਉੱਤੇ ਜਿੱਤ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਸੇਨ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ।^[6]

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਕੇ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਰੈੱਡੀ, ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਉਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਬਾਰੇ ਸ਼ੇਖੀ ਮਾਰਦੇ, ਜੇਕਰ ਉਸਨੇ ਦੱਖਣ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ। ਇਸ ਲਈ, ਰੈੱਡੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਮੈਸੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੱਖਣੀ ਰਾਜ ਮੌਰੀਆ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।^[7]

ਅਲੇਨ ਡੈਨੀਲੋ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਖੇਤਰੀ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਡੈਨੀਲੋ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਚੇਰਾਂ, ਚੋਲਾਂ ਅਤੇ ਸਤਿਆਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਾਮਾਤਰ ਮੌਰੀਆ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਲਿਆਂਦਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਨਹੀਂ ਸਕਿਆ। ਉਸ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਇਸ ਤੱਥ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਾਮਿਲ ਸਾਹਿਤ ਵੰਬਾ ਮੋਰੀਆਰ (ਮੌਰੀਆ ਜਿੱਤ) ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਮੌਰੀਆ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਵੇਰਵਾ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਡੈਨੀਲੋ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਤੋਂ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਇਕਜੁੱਟਕਰਨ ਸੀ।^[8]

ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਵਿਦਰੋਹ

ਮਹਾਵੰਸ਼ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਉਜੈਨੀ ਦਾ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[9] ਅਸ਼ੋਕਵਦਨ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਦਾ ਘੇਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਸੀ। ਸਮਰਾਟ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਲਈ ਕੋਈ ਹਥਿਆਰ ਜਾਂ ਰੱਥ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਫਿਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਲੈ ਕੇ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਫੌਜ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਪਹੁੰਚੀ, ਤਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਉਸ ਦੇ ਕੋਲ ਆਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਦਮਨਕਾਰੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਜਾਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਰ ਅਸ਼ੋਕ ਬਿਨਾਂ ਵਿਰੋਧ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੂਰੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕਰੇਗਾ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ, ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਬਗਾਵਤ ਹੋਈ। ਇਸ ਵਾਰ, ਸੁਸਿਮ ਨੂੰ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਉਹ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ।

ਸਲਾਹਕਾਰ

ਰਾਜਾਵਲੀ-ਕਥਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਲਾਹਕਾਰ (ਜਾਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ) ਚਾਣਕਿਆ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਸੌਂਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਲਈ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਗਿਆ।[25] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਰਿਸ਼ਿਸ਼ਟ-ਪਰਵਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਚਾਣਕਿਆ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਚਾਣਕਿਆ ਦੀ ਮੌਤ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਥਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ: ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਸਮਰਾਟ ਨੂੰ ਸੁਬੰਧੂ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੁਬੰਧੂ ਇੱਕ ਉੱਚ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਚਾਣਕਿਆ ਤੋਂ ਈਰਖਾ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਨੇ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦਾ ਢਿੱਡ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨਰਸਾਂ ਨਾਲ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਚਾਣਕਯ ਨੂੰ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਚਾਣਕਯ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢਾ ਸੀ, ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਭੁੱਖੇ ਮਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਹਾਲਾਤਾਂ ਬਾਰੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਚਾਣਕਿਆ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਮੰਤਰੀ ਦੀਆਂ ਡਿਊਟੀਆਂ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਚਾਣਕਿਆ ਨੇ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਤਾਂ ਸਮਰਾਟ ਨੇ ਸੁਬੰਧੂ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ। ਸੁਬੰਧੂ ਨੇ ਚਾਣਕਿਆ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਸੁਬੰਧੂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਚਾਣਕਿਆ ਦੇ ਸਰਾਪ ਕਾਰਨ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈਣਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਿਕਸ਼ੂ ਬਣਨਾ ਪਿਆ।[9][26]

ਅਸ਼ੋਕਵਾਦਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ 500 ਸ਼ਾਹੀ ਕੌਂਸਲਰ ਸਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ - ਖੱਲਤਕ ਅਤੇ ਰਾਧਾਗੁਪਤ - ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮਰਾਟ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।[19]

ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸੰਬੰਧ

ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਯੂਨਾਨੀਆਂ ਨਾਲ ਦੋਸਤਾਨਾ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇ। ਪਲੇਟੀਆ ਦਾ ਡੀਮਾਚੋਸ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸੈਲਿਊਸੀਡ ਰਾਜਾ ਐਂਟੀਓਕਸ ਪਹਿਲੇ ਦਾ ਰਾਜਦੂਤ ਸੀ।^[10][6][11] ਡੀਮਾਚੋਸ ਨੇ "ਆਨ ਪੀਟੀ" (ਪੇਰੀ ਯੂਸੇਬੀਆਸ) ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖਿਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।^[12] ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਦੇ ਯੂਨਾਨੀ ਲੇਖਕ ਐਥੀਨੀਅਸ, ਆਪਣੀ ਡੀਪਨੋਸੋਫਿਸਟੇ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਹੇਗੇਸੈਂਡਰ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੀ: ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਐਂਟੀਓਕਸ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਮਿੱਠੀ ਵਾਈਨ, ਸੁੱਕੇ ਅੰਜੀਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੋਫ਼ਿਸਟ ਭੇਜੇ।[11] ਐਂਟੀਓਕਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਵਾਈਨ ਅਤੇ ਅੰਜੀਰ ਭੇਜੇਗਾ, ਪਰ ਯੂਨਾਨੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੋਫ਼ਿਸਟ ਵੇਚਣ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ।^[13][14] ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸੋਫ਼ਿਸਟ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਸ਼ਾਇਦ ਯੂਨਾਨੀ ਦਰਸ਼ਨ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।

ਡਾਇਓਡੋਰਸ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਲੀਬੋਥਰਾ (ਮੌਰੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ) ਦੇ ਰਾਜਾ ਨੇ ਇੱਕ ਯੂਨਾਨੀ ਲੇਖਕ, ਇਮਬੁਲਸ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[22] ਪਲੀਨੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਟਾਲਮੀ ਰਾਜਾ ਫਿਲਾਡੇਲਫਸ ਨੇ ਡਾਇਓਨੀਸੀਅਸ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਰਾਜਦੂਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ ਸੀ।^[15] ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਨਾਥ ਸੇਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹੋਇਆ ਜਾਪਦਾ ਹੈ।

ਧਰਮ

An inscription at Temple 40 in Sanchi suggests Bindusura may have been connected to its construction and to Buddhism. 3rd century BCE

Conjectural reconstruction of timber-built Temple 40 in Sanchi.

ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥ ਸਮੰਤਪਸਦਿਕਾ ਅਤੇ ਮਹਾਵੰਸ਼ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦਾ ਸੀ, ਉਸ ਨੂੰ "ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਭੱਟੋ" ("ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦਾ ਭਗਤ") ਕਹਿੰਦਾ ਸੀ।^[16] ਜੈਨ ਸਰੋਤ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪ ਹਨ।^[17] ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਮੰਦਰ 40 ਦੇ ਖੰਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਚੀ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਖੰਡਿਤ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ, ਸ਼ਾਇਦ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਾਇਦ ਸਾਂਚੀ ਵਿਖੇ ਬੋਧੀ ਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ।^[18]

ਕੁਝ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜੀਵਿਕਾ ਜੋਤਸ਼ੀ ਜਾਂ ਪੁਜਾਰੀ ਨੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਭਵਿੱਖੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।^[19] ਪਮਸੁਪ੍ਰਦਾਨਵਾਦਨ (ਦਿਵਿਆਵਾਦਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ) ਇਸ ਆਦਮੀ ਦਾ ਨਾਮ ਪਿੰਗਲਾਵਤਸ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।[39] ਵੰਸਤਥੱਪਕਾਸਿਨੀ (ਮਹਾਂਵੰਸ਼ ਟਿੱਪਣੀ) ਇਸ ਆਦਮੀ ਦਾ ਨਾਮ ਜਨਾਸਨ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮਝਿਮਾ ਨਿਕਾਇਆ 'ਤੇ ਇੱਕ ਟਿੱਪਣੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਹੈ।^[20]

ਦਿਵਿਆਵਾਦਨ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿੰਗਲਾਵਤਸ ਇੱਕ ਅਜੀਵਿਕਾ ਪਰਿਵ੍ਰਜਕ (ਭਟਕਦਾ ਅਧਿਆਪਕ) ਸੀ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਦੀ ਅਗਲਾ ਸਮਰਾਟ ਬਣਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਦੋਵੇਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਡਦੇ ਵੇਖ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਿੰਗਲਾਵਤਸ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਢੁਕਵਾਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੰਨਿਆ, ਪਰ ਸਮਰਾਟ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੱਕਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਅਸ਼ੋਕ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪੁੱਤਰ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਨੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਸੁਭਦ੍ਰਾਂਗੀ ਨੂੰ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਭਵਿੱਖੀ ਮਹਾਨਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਮਹਾਰਾਣੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਮਰਾਜ ਛੱਡਣ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਸਮਰਾਟ ਉਸ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰੇ। ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਿੰਗਲਾਵਤਸ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ।

ਮਹਾਵੰਸ਼ ਟਿੱਪਣੀ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਨਾਸਨ (ਜਰਾਸੋਨ ਜਾਂ ਜਰਸਨ ਵੀ) ਮਹਾਰਾਣੀ ਦਾ ਕੁਲੁਪਾਗ (ਸ਼ਾਹੀ ਘਰਾਣੇ ਦਾ ਤਪੱਸਵੀ) ਸੀ। ਉਹ ਕਸੱਪ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਅਜਗਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਭਿੱਖੂਆਂ ਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਸਿਆਣਾ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੇ ਗਰਭ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਆਪਣੇ ਨਿਰੀਖਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਉਸ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਭਵਿੱਖੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ। ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਣਜਾਣ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਦਰਬਾਰ ਛੱਡ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਅਸ਼ੋਕ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਨਾਸਨ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਮਹਾਨਤਾ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਫਿਰ ਅਸ਼ੋਕ ਨੇ ਜਨਾਸਨ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਗੱਡੀ ਭੇਜੀ, ਜੋ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਇੱਕ ਅਣਜਾਣ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਸਗੁੱਤ ਦੁਆਰਾ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, ਏ. ਐਲ. ਬਾਸ਼ਮ ਵਰਗੇ ਵਿਦਵਾਨ ਇਹ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਅਜੀਵਿਕਾਂ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।

ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ

ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਬੂਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ 270 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ 273 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੋਈ। ਅਲੇਨ ਡੈਨੀਲੋ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 274 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੋਈ। ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ ਨਾਥ ਸੇਨ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 273-272 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ ਦਾ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਅਸ਼ੋਕ 269-268 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਬਣਿਆ।

ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ 28 ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸ ਨੇ 25 ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।[40] ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥ ਮੰਜੂਸ਼੍ਰੀ-ਮੂਲ-ਕਲਪ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ 70 ਸਾਲ ਰਾਜ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ।^[21]

ਸਾਰੇ ਸਰੋਤ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਸ਼ੋਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਵਰਣਨ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਵੰਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਉਜੈਨ ਦਾ ਵਾਇਸਰਾਏ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਘਾਤਕ ਬਿਮਾਰੀ ਬਾਰੇ ਸੁਣ ਕੇ, ਉਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਵੱਲ ਭੱਜਿਆ। ਉੱਥੇ, ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ 99 ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ (ਸਿਰਫ ਤਿਸ਼ਿਆ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ), ਅਤੇ ਨਵਾਂ ਸਮਰਾਟ ਬਣ ਗਿਆ।

ਅਸ਼ੋਕਵਾਦਨ ਦੇ ਗੱਦ ਸੰਸਕਰਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੁਸਿਮ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਖੇਡਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਖੱਲਤਕਾ 'ਤੇ ਆਪਣਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਸੁੱਟਿਆ। ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸੁਸਿਮ ਸਮਰਾਟ ਬਣਨ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ, ਉਸ ਨੇ 500 ਸ਼ਾਹੀ ਕੌਂਸਲਰਾਂ ਕੋਲ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ, ਇਹ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸ਼ਾਸਕ ਵਜੋਂ ਉਸ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਆਪਣੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਸਿਮ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਤਕਸ਼ਸ਼ਿਲਾ ਦਾ ਰਾਜਪਾਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਸੁਸਿਮ ਨੂੰ ਤਕਸ਼ਿਲਾ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਅਸਫਲ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਸਮਰਾਟ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਿਸਤਰੇ 'ਤੇ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੰਤਰੀਆਂ ਨੇ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਸਮਰਾਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਤਕਸ਼ਿਲਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਸਿਮ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਸਮਰਾਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਸੁਣ ਕੇ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਆ ਗਿਆ। ਅਸ਼ੋਕ ਨੇ ਫਿਰ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਉਹ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦਾ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਦੇਵਤ ਉਸ ਨੂੰ ਸਮਰਾਟ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਨਗੇ। ਫਿਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਚਮਤਕਾਰੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਤਾਜ ਰੱਖਿਆ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਜਦੋਂ ਸੁਸਿਮ ਨੇ ਇਹ ਖ਼ਬਰ ਸੁਣੀ, ਤਾਂ ਉਹ ਗੱਦੀ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਟਲੀਪੁੱਤਰ ਵੱਲ ਵਧਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਸ਼ੋਕ ਦੇ ਸ਼ੁਭਚਿੰਤਕ ਰਾਧਾਗੁਪਤ ਦੁਆਰਾ ਬਲਦੇ ਕੋਲੇ ਦੇ ਟੋਏ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਨੇ ਖੁਦ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਦੇਵਚੰਦਰ ਦੀ ਰਾਜਾਵਲੀ-ਕਥਾ (19ਵੀਂ ਸਦੀ) ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਬਿੰਦੂਸਾਰ ਅਸ਼ੋਕ ਨੂੰ ਗੱਦੀ ਸੌਂਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਗਿਆ।^[22]