ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ

ਭਾਰਤ ਦਾ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ^[1] ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ, ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਗਣਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੋਣ ਪ੍ਰੀਕ੍ਰਿਰਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਲਾਉਣ ਹੈ। ਇਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ 25 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸ ਦੀ ਯੋਗ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੇਠ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਲੜੀਵਧ ਅਨੁਸਾਰ ਚੋਣਾਂ ਕਰਵਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀ ਚੋਣ ਪ੍ਰੀਕ੍ਰਿਆ ਇਲੋਕਟ੍ਰੋਨਿਕ ਵੋਟਿੰਗ ਮਸ਼ੀਨ (EVM) ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਮੁਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਅਤੇ ਦੋ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਦੋ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 16 ਅਕਤੂਬਰ 1989 ਨੂੰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ ਗਏ। ਜਿਹਨਾ ਦਾ ਸਮਾਂ ਕਾਲ ਬਹੁਤ ਥੋੜਾ ਸੀ ਸਿਰਫ 1 ਜਨਵਰੀ 1990 ਤੱਕ ਅਤੇ ਫਿਰ 1 ਅਕਤੂਬਰ 1993 ਤੋਂ ਇਸ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵੰਡ ਦਿਤੀਆਂ ਗਈ ਤੋਂ ਕਿ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਲੋਕ ਸਭਾ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਅਤੇ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭੱਤੇ ਸਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜਾ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ

ਲੜੀ ਨੰ:	ਨਾਮ	ਚਿੱਤਰ	ਕਦੋਂ ਤੋਂ	ਕਦੋਂ ਤੱਕ	ਵਿਸ਼ੇਸ਼
1	ਸੁਕੁਮਾਰ ਸੇਨ	ਤਸਵੀਰ:Sukumar sea.jpg	21 ਮਾਰਚ 1950	19 ਦਸੰਬਰ 1958	--
2	ਕਲਿਆਣ ਸੁੰਦਰਮ		29 ਦਸੰਬਰ 1958	30 ਸਤੰਬਰ 1967	--
3	ਐਸ. ਪੀ. ਸੇਨ ਵਰਮਾ	--	1 ਅਕਤੂਬਰ 1967	30 ਸਤੰਬਰ 1972	--
4	ਨਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ	--	1 ਅਕਤੂਬਰ 1972	6 ਫਰਵਰੀ 1973	--
5	ਟੀ. ਸਵਾਮੀਨਾਥਨ	--	7 ਫਰਵਰੀ 1973	17 ਜੂਨ 1977	--
6	ਐਸ. ਐਲ. ਸ਼ਕਧਰ		18 ਜੂਨ 1977	17 ਜੂਨ 1982	--
7	ਆਰ. ਕੇ. ਤ੍ਰਿਵੇਦੀ	--	18 ਜੂਨ 1982	31 ਦਸੰਬਰ 1985	--
8	ਆਰ. ਵੀ. ਐਸ. ਪੇਰੀ ਸਾਸਤਰੀ	--	1 ਜਨਵਰੀ 1986	25 ਨਵੰਬਰ 1990	--
9	ਵੀ. ਐਸ. ਰਾਮਾਦੇਵੀ		26 ਨਵੰਬਰ 1990	11 ਦਸੰਬਰ 1990	ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਮੁੱਖ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨਰ
10	ਟੀ. ਐਨ. ਸੇਸ਼ਨ[2]		12 ਦਸੰਬਰ 1990	11 ਦਸੰਬਰ 1996	ਚੋਣਾਂ 'ਚ ਭ੍ਰਿਸਟਾਚਾਰ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਵੋਟਰ ਕਾਰਡ
11	ਐਮ. ਐਸ. ਗਿੱਲ		12 ਦਸੰਬਰ 1996	12 ਦਸੰਬਰ 2001	ਵੋਟਰ ਕਾਰਡ ਜਰੁਰੂ
12	ਜੇ. ਐਮ. ਲਿੰਗਦੋਹ		14 ਜੂਨ 2001	7 ਫਰਵਰੀ 2004	--
13	ਟੀ. ਐਸ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਮੂਰਥੀ		8 ਫਰਵਰੀ 2004	15 ਮਈ 2005	ਚੋਣ ਸੁਧਾਰ ਨੂੰ ਅੱਗੇ
14	ਬੀ. ਬੀ. ਟੰਡਨ		16 ਮਈ 2005	29 ਜੂਨ 2006	--
15	ਐਨ. ਗੋਪਾਲਾਸਵਾਮੀ		30 ਜੂਨ 2006	20 ਅਪਰੈਲ 2009	--
16	ਨਵੀਨ ਚਾਵਲਾ		21 ਅਪਰੈਲ 2009	29 ਜੁਲਾਈ 2010	--
17	ਐਸ. ਵਾਈ. ਕੁਰੈਸ਼ੀ		30 ਜੁਲਾਈ 2010	10 ਜੂਨ 2012	--
18	ਵੀ. ਐਸ. ਸੰਪਥ		10 ਜੂਨ 2012	15 ਜਨਵਰੀ 2015	--
19	ਐੱਚ ਐੱਸ ਬ੍ਰਹਮਾ		16 ਜਨਵਰੀ 2015	18 ਅਪਰੈਲ 2015	--
20	ਨਸੀਮ ਜੈਦੀ		19 ਅਪਰੈਲ 2015	ਹੁਣ ਤੱਕ	--
21	ਅਚਲ ਕੁਮਾਰ ਜੋਤੀ		6 ਜੁਲਾਈ 2017[3]	22 ਜਨਵਰੀ 2018	200 ਦਿਨ
22	ਓਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਰਾਵਤ		23 ਜਨਵਰੀ 2018[4]	1 ਦਸੰਬਰ 2018	312 ਦਿਨ
23	ਸੁਨੀਲ ਅਰੋੜਾ		2 ਦਸੰਬਰ 2018[5][6]	12 ਅਪ੍ਰੈਲ 2021	2 ਸਾਲ, 131 ਦਿਨ
24	ਸੁਸ਼ੀਲ ਚੰਦਰ		13 ਅਪ੍ਰੈਲ 2021[7]	14 ਮਈ 2022	1 ਸਾਲ, 31 ਦਿਨ
25	ਰਾਜੀਵ ਕੁਮਾਰ		15 ਮਈ 2022	ਹੁਣ[8]	3 ਸਾਲ, 65 ਦਿਨ