ਮੈਕਸ ਵੈਬਰ

ਮੈਕਸਮਿਲੀਅਨ ਕਾਰਲ ਐਮਿਲ ਮੈਕਸ ਵੈਬਰ (ਜਰਮਨ: [ˈmaks ˈveːbɐ]; 21 ਅਪਰੈਲ 1864 – 14 ਜੂਨ 1920) ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਸਮਾਜਸਾਸ਼ਤਰੀ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਰਥਸਾਸ਼ਤਰੀ ਜਿਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੇ ਸਮਾਜਿਕ ਸਿਧਾਂਤ, ਸਮਾਜਿਕ ਖੋਜ, ਅਤੇ ਖੁਦ ਸਮਾਜਸਾਸ਼ਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।^[1] ਵੈਬਰ ਦਾ ਨਾਮ ਹਮੇਸ਼ਾ ਏਮੀਲ ਦੁਰਖਿਮ ਅਤੇ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ,ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਜਸਾਸ਼ਤਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਬਾਨੀ ਨਿਰਮਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ^[2] ਵੇਬਰ ਫਸਟੌਲਿਜਿਕ ਐਂਟੀ-ਹੋਂਦਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਵਕੀਲ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹਿਸ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਮਾਜਕ ਕਾਰਜ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਖਿਆਤਮਕ (ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਾਤਵੀਂ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਦੀ ਬਜਾਏ) ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ, ਮਕਸਦ ਅਤੇ ਅਰਥ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਦੁਰਕਾਈਮ ਦੇ ਉਲਟ, ਉਹ ਮੋਨੋ-ਕਾਰਗੁਜਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਸੀ ਕਿ ਕਿਸੇ ਵੀ ਨਤੀਜੇ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ. [12]

ਮੈਕਸ ਵੈਬਰ
ਜਰਮਨ ਸਮਾਜਸਾਸ਼ਤਰੀ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਰਥਸਾਸ਼ਤਰੀ
ਜਨਮ	ਮੈਕਸਮਿਲੀਅਨ ਕਾਰਲ ਐਮਿਲ ਵੈਬਰ 21 ਅਪਰੈਲ 1864 ਏਰਫਰਟ, ਸੈਕਸੋਨੀ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਪਰੂਸੀਆ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ
ਮੌਤ	14 ਜੂਨ 1920 ਮਿਊਨਿਖ, ਬਾਵਾਰੀਆ, ਜਰਮਨੀ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਜਰਮਨ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਬਰਲਿਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਹੇਡਲਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ
ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ	ਵੈਬਰੀਆਂ ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ, ਮੋਹਭੰਗ, ਆਦਰਸ਼ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਲੋਹੇ ਦਾ ਪਿੰਜਰਾ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਮੌਕੇ, Methodological individualism, ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਇਜਾਰੇਦਾਰੀ, ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਕਿਰਤ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਰੈਸ਼ਨਲਾਈਜੇਸ਼ਨ, ਸਮਾਜਿਕ ਐਕਸ਼ਨ, ਪਰਤਬੰਦੀ ਦਾ ਤਿੰਨ-ਅੰਗ ਸਿਧਾਂਤ, ਅਥਾਰਟੀ ਦਾ ਤ੍ਰੈਧਿਰੀ ਵਰਗੀਕਰਨ, ਵੇਰਸਟੇਹਨ
Parent(s)	ਮੈਕਸ ਵੈਬਰ ਸੀਨੀਅਰ, ਹੈਲਨ ਵੈਬਰ

ਮੁੱਖ ਬੌਧਿਕ ਚਿੰਤਾ ਤਰਕਸੰਗਤ, ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਅਤੇ "ਬੇਵਕੂਫੀ" ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਸਮਝ ਰਹੀ ਸੀ ਜੋ ਉਹ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸੀ. [13] ਉਸਨੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਬਾਰੇ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੋਚਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ. [14] ਵੇਬਰਾ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ 'ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਐਥਿਕ' ਅਤੇ 'ਦਿ ਸਪਿਰਿਟ ਆਫ਼ ਕੈਪੀਟਲਿਜ਼ਮ' ਵਿੱਚ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਸੰਨਿਆਸੀ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਧਰਮ ਪ੍ਰਮੁੱਖ 'ਚੋਣਵੇਂ ਸਬੰਧਾਂ' ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਮਾਰਕੀਟ ਆਧਾਰਿਤ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਦੁਨੀਆਂ ਅਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰ-ਰਾਜ. ਉਸ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟਾਂ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੀ. ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਮੂਲ ਭਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੈ।

ਮਾਰਕਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਭੌਤਿਕਵਾਦ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ, ਵੇਬਰ ਨੇ ਸਰਮਾਏ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਰਮਾਏਦਾਰੀ ਦੀ ਉਤਪਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ. [15] ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਐਥਿਕ ਨੇ ਵੇਬਰ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ; ਉਹ ਚੀਨ ਦੇ ਧਰਮਾਂ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਗਏ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਆਰਥਿਕ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵੰਨ-ਸੁਵੰਨਤਾ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿਚ. [ਇਕ] ਇਕ ਹੋਰ ਵੱਡੇ ਕੰਮ ਵਿਚ "ਰਾਜਨੀਤੀ ਏ ਇਕ ਵੋਕੈਂਸ਼ਨ", ਵੇਬਰ ਨੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ "ਇੱਕ ਦਿੱਤੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭੌਤਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਜਾਇਜ਼ ਉਪਯੋਗ ਦੀ ਏਕਾਧਿਕਾਰ" ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਉਹ ਸੋਸ਼ਲ ਅਥਾਰਿਟੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ ਵੰਡਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਮਾਈ, ਰਵਾਇਤੀ ਅਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲੇਬਲ ਕੀਤਾ. ਨੌਕਰਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਰਾਜ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤਰਕਸ਼ੀਲ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ.