ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ

ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ 21 ਨਵੰਬਰ 1996 - 11 ਫਰਵਰੀ 1997 ਤਕ ਪੰਜਾਬ ਦੀ 14ਵੀਂ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਦੱਸ ਹਨ। ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ 8ਵੀਂ ਮਹਿਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 6 ਜਨਵਰੀ 2004 - 1 ਮਾਰਚ 2007 ਤਕ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਲਹਿਰਾ ਤੋਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਸਦੱਸ ਸਨ।

ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ
14ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 21 ਨਵੰਬਰ 1996 – 11 ਫਰਵਰੀ 1997
ਗਵਰਨਰ	ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਬਖਸ਼ੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਥ ਛਿੱਬਰ
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ
ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਉਪ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 6 ਜਨਵਰੀ 2004 – 1 ਮਾਰਚ 2007
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ	(1945-09-30) ਸਤੰਬਰ 30, 1945 (ਉਮਰ 79) ਲਾਹੌਰ, ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ
ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ	ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਸੰਗਰੂਰ (ਪੰਜਾਬ)
ਕਿੱਤਾ	ਸਿਆਸਤਦਾਨ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਏ ਬਾਬਾ ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਭੱਠਲ ਦੀ ਧੀ ਹੈ। ਹੀਰਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਜੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਹੀ ਕੱਟੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਸਾਰੀ ਹੀ ਸੰਪਤੀ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਸੀ। ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਭੱਠਲ ਦੀ ਮਾਤਾ ਹਰਨਾਮ ਕੌਰ ਨੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਵਰਗੇ ਆਗੂਆਂ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲਾਲ ਕਿਲੇ ਤੇ ਕੌਮੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮੀ ਜੋੜੀ ਦੇ ਘਰ ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਦਾ ਜਨਮ 30 ਸਤੰਬਰ 1945 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਸੰਗਰੂਰ ਤੋਂ ਆਰਟਸ ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।^[1]

ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਰੀਅਰ

1994 ਵਿਚ,ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਚ ਰਾਜ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸਨ। ਰਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਹਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਬਰਾੜ ਦੇ ਅਸਤੀਫੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲਿਆ, ਨਵੰਬਰ 1996 ਤੋਂ ਫਰਵਰੀ 1997 ਤੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅੱਠਵੀਂ ਮਹਿਲਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੀ। ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 1996 ਵਿੱਚ, ਛੋਟੇ ਖੂਹਾਂ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਬਿਜਲਈ ਮੁਫਤ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਗਰਾਂਟ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।

ਫਰਵਰੀ 1997 ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਹਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭੱਠਲ ਨੇ ਮਈ 'ਚ ਸਿੰਘ ਰੰਧਾਵਾ ਤੋਂ ਪੰਜਾਬ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਕਾਂਗਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਅਹੁਦਾ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਸੀ।^[2] ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਪਾਰਟੀ ਅਕਤੂਬਰ 1998 ਤੱਕ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਚੌਧਰੀ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਥਾਂ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸੀ।^[3] ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਬਾਰੇ ਗੁੰਮਰਾਹਕੁੰਨ ਬਿਆਨਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੰਮਾ ਵਿਵਾਦ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। 2003 ਤੱਕ, ਭੱਠਲ ਨੇ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾਉਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਦਰਜਨਾਂ ਅਸਹਿਜ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਤੋਂ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।^[4] ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮਾਂਡ ਦੀ ਦਖਲ-ਅੰਦਾਜ਼ੀ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ, ਅਤੇ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਭੱਠਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਅਸਹਿਮਤੀ ਸਮੂਹ ਨੇ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹੱਲ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।^[5]

ਜਨਵਰੀ 2004 ਵਿੱਚ, ਭੱਠਲ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਉਪ ਮੁੱਖ-ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਸਹਿਮਤ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵੀ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਂਦਿਆਂ ਵੰਡੀਆਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ।^[6] ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹ ਰਿਆਇਤਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਗਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ, ਭੱਠਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਅਹੁਦਾ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ।^[7] ਮਾਰਚ 2007 ਵਿੱਚ, ਭੱਠਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੀ ਨੇਤਾ ਬਣੀ।^[8] ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਵਾਦ ਗਰਮਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਵਿੱਚ ਪਾਰਟੀ ਹਾਈ ਕਮਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਦਖਲ ਦੇਣਾ ਪਿਆ, ਇਸ ਵਾਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਭੱਠਲ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਮੀਡੀਆ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਅਸਹਿਮਤੀ ਬਾਰੇ ਬੋਲਣਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ।^[9]

ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਭੱਠਲ ਨੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਵੀ ਦੇਖੀਆਂ, ਇੱਕ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2008 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।^[10] ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਨੇਤਾ ਵਜੋਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦਿਆਂ, ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ 'ਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਦਬਾਅ ਪਾਉਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਮੁਆਫੀ ਸਕੀਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।^[11]

ਜੂਨ 2011 ਤੱਕ, ਭੱਠਲ ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿਧਾਇਕ ਦਲ ਦੀ ਨੇਤਾ ਰਹੀ।^[12]

ਉਹ 42 ਕਾਂਗਰਸੀ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਤਲੁਜ-ਯਮੁਨਾ ਲਿੰਕ (ਐਸ.ਵਾਈ.ਐਲ.) ਪਾਣੀ ਨਹਿਰ ਨੂੰ ਗੈਰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਤਹਿਤ ਆਪਣਾ ਅਸਤੀਫਾ ਸੌਂਪਿਆ।^[13]