ਸ਼ੈਤਾਨ

ਕਿਸੇ ਵੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰਤਾ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦਰਸਾਉਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰ ਸਕੇ ਪਰ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਬੁਰਾਈ ਦਾ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਰੇਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨਾ ਸਾਰਥਕ ਹੈ ਜਿਹੜੇੇ ਸ਼ੈਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਿਥਿਹਾਸ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ।

ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਮਿਥਿਹਾਸ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਉਲਝਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰੇਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਾਸ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੇਟਨ, ਲਿਊਸੀਫਾਇਰ, ਬੀਲਜ਼ੇਬਬ, ਮੈਫਿਸਟੋਫੇਲਸ ਆਦਿ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੀਲਾ, ਕਾਲਾ, ਲਾਲ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਸਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਿੰਗਾਂ ਦੇ ਆਦਿ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ

ਬਹਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ

ਬਹਾਈ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਦੁਰਭਾਵਨਾਪੂਰਨ, ਅਲੌਕਿਕ ਤਾਕਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੈਤਾਨ ਜਾਂ ਸੇਟਨ ਦੇ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਨਕਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਬਹਾਈ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸੁਭਾਅ ਲਈ ਅਲੰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਸੁਤੰਤਰ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਵੱਜੋਂ ਵੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਵੱਲ ਮੁੜਨ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਗੁਣ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਪਰਮਾਤਮਾ ਤੋਂ ਮੁਨਕਰ ਹੋਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸਵੈ-ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਇੱਛਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਹੋਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਲਾਲਚਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਬਹਾਈ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੈਤਾਨ ਸ਼ਬਦ ਦੇ ਨਾਲ ਦਰਸਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਹਾਈ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੈਤਾਨ “ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ” ਜਾਂ “ਨੀਚ” ਦਾ ਰੂਪਕ ਹੈ ਜੋ ਹਰੇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਝੁਕਾਅ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਨੀਵੇਂ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ "ਇੱਕ ਬੁਰੇ" ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[1][2]