ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ

ਸਿਕੰਦਰ ਖਾਨ ਲੋਧੀ (ਮੌਤ 21 ਨਵੰਬਰ 1517), ਜਨਮ ਨਿਜ਼ਾਮ ਖਾਨ, ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਵਿੱਚ 1489 ਤੋਂ 1517 ਦੇ ਤੱਕ ਇੱਕ ਪਸ਼ਤੂਨ ਸੁਲਤਾਨ ਸੀ।^[1][2][3] ਉਹ ਜੁਲਾਈ 1489 ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਬਹਿਲੂਲ ਖਾਨ ਲੋਧੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਲੋਧੀ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਫ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕ, ਉਹ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਵੀ ਵੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਨੇ 9000 ਆਇਤਾਂ ਦਾ ਦੀਵਾਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ। ^[4] ਉਸਨੇ ਗੁਆਚੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜੋ ਕਦੇ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਅਤੇ ਲੋਧੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ।

ਸਿਕੰਦਰ ਖਾਨ ਲੋਧੀ
ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦਾ ਮਕਬਰਾ
30ਵਾਂ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ
ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	17 ਜੁਲਾਈ 1489 – 21 ਨਵੰਬਰ 1517
ਤਾਜਪੋਸ਼ੀ	17 ਜੁਲਾਈ 1489
ਪੂਰਵ-ਅਧਿਕਾਰੀ	ਬਹਿਲੋਲ ਲੋਧੀ
ਵਾਰਸ	ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ
ਜਨਮ	17 ਜੁਲਾਈ 1458
ਮੌਤ	21 ਨਵੰਬਰ 1517 (ਉਮਰ 59)
ਦਫ਼ਨ	ਲੋਧੀ ਗਾਰਡਨ, ਦਿੱਲੀ
ਔਲਾਦ	ਇਬਰਾਹਿਮ ਲੋਧੀ ਮਹਿਮੂਦ ਖਾਨ ਲੋਧੀ
ਘਰਾਣਾ	ਲੋਧੀ ਵੰਸ਼
ਪਿਤਾ	ਬਹਿਲੋਲ ਲੋਧੀ
ਧਰਮ	ਸੁੰਨੀ ਇਸਲਾਮ

ਜੀਵਨੀ

ਕੁਤੁਬ ਮੀਨਾਰ ਦੀਆਂ ਸਿਖਰਲੀਆਂ ਦੋ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗਮਰਮਰ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ

ਸਿਕੰਦਰ ਸੁਲਤਾਨ ਬਹਿਲੂਲ ਲੋਧੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਦੇ ਲੋਧੀ ਸ਼ਾਸਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।^[5]

ਸਿਕੰਦਰ ਇੱਕ ਸਮਰੱਥ ਸ਼ਾਸਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਆਪਣੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਧੀ ਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਅਲਾਉਦੀਨ ਹੁਸੈਨ ਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜ ਨਾਲ ਸੰਧੀ ਕੀਤੀ। 1503 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਜੋਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਆਗਰਾ ਦੀ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।^[6]

ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਨਾਲ ਸਬੰਧ

ਰਾਜਾ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਵੀ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਬੰਧ ਸਨ। ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਇਕ ਵਾਰ ਉਸ ਦੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਮਿਲੀ ਕਿ ਕਬੀਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਗਲਤ ਬੋਲਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਰਾਜਾ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਿਵੇਂ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਖੂਨੀ ਹਾਥੀ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਪਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਬੀਰ ਜੀ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰ ਕਾਰਨ ਹਾਥੀ ਨੂੰ ਸ਼ੇਰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲੱਗਾ ਅਤੇ ਹਾਥੀ ਡਰ ਕੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਜਾ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ।^[7][8]

ਸੰਨ 1496 ਵਿਚ ਕਬੀਰ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਪਰਖਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇਕ ਉਪਾਧੀ ਔਰਤ (ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਵੇਸਵਾ ਸੀ) ਨਾਲ ਹਾਥੀ 'ਤੇ ਬੈਠ ਕੇ ਸਾਰੀ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਚ ਘੁੰਮੇ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਕਾਸ਼ੀ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਬਾਰਬਕ ਖਾਨ ਆਇਆ। ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਕਿ ਕਬੀਰ ਜੀ ਇਮਤਿਹਾਨ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਰਾਜਾ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਬੀਰ ਜੀ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਅਤੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ।^[9]

ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੀ ਕਬਰ

ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ

ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨ ਸਿੰਘ (ਮਾਨਸਿਮਹਾ) ਮਹਿਲ

ਨਵਾਂ ਤਾਜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਹਮਲੇ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਅਤੇ ਬਹਿਲੂਲ ਲੋਧੀ ਨੂੰ 800,000 ਟੈਂਕ (ਸਿੱਕੇ) ਦੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇ ਕੇ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।^[10] 1489 ਵਿੱਚ, ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਬਹਿਲੂਲ ਲੋਧੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬਣਾਇਆ। 1500 ਵਿੱਚ, ਮਨਸਿਮ੍ਹਾ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਣ ਦਿੱਤੀ, ਜੋ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਉਲਟਾਉਣ ਦੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੁਲਤਾਨ, ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਦੰਡਕਾਰੀ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ। 1501 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਧੌਲਪੁਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਵਿਨਾਇਕ-ਦੇਵਾ ਗਵਾਲੀਅਰ ਭੱਜ ਗਿਆ ਸੀ।^[11]

ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਫਿਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਚੰਬਲ ਨਦੀ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਫੈਲਣ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮਾਰਚ ਰੋਕਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਲੋਧੀ ਨਾਲ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਮੌਕੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਕੁੰਵਰ ਵਿਕਰਮਾਦਿਤਿਆ ਨੂੰ ਸੁਲਤਾਨ ਲਈ ਤੋਹਫ਼ੇ ਦੇ ਕੇ ਲੋਧੀ ਕੈਂਪ ਭੇਜਿਆ। ਉਸਨੇ ਵਿਨਾਇਕ-ਦੇਵਾ ਨੂੰ ਧੌਲਪੁਰ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਰਤ 'ਤੇ, ਬਾਗੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ। ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਇਹ ਸ਼ਰਤਾਂ ਮੰਨ ਲਈਆਂ, ਅਤੇ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਕਿਸ਼ੋਰੀ ਸਰਨ ਲਾਲ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ ਕਿ ਵਿਨਾਇਕ ਦੇਵਾ ਨੇ ਧੌਲਪੁਰ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਗੁਆਇਆ ਸੀ: ਇਹ ਬਿਰਤਾਂਤ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਚਾਪਲੂਸੀ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।^[12]

1504 ਵਿਚ, ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਤੋਮਰ ਰਾਜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਲੜਾਈ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਮੰਦਰਯਾਲ ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ।^[12] ਉਸਨੇ ਮੰਦਰਿਆਲ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਲੁੱਟ ਲਿਆ, ਪਰ ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਦੇ ਪ੍ਰਕੋਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।^[6] ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਲੋਧੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਟਿਕਾਣਾ ਨਵੇਂ ਸਥਾਪਿਤ ਸ਼ਹਿਰ ਆਗਰਾ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ, ਜੋ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਧੌਲਪੁਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ, ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਜੇਹਾਦ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ। ਸਤੰਬਰ 1505 ਤੋਂ ਮਈ 1506 ਤੱਕ, ਲੋਧੀ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ, ਪਰ ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਦੀਆਂ ਹਿੱਟ-ਐਂਡ-ਰਨ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਲੋਧੀ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੇ ਲੋਧੀ ਨੂੰ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ। ਆਗਰਾ ਪਰਤਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਨੇ ਜਟਵਾੜ ਨੇੜੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।^[13]

ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲੋਧੀ ਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਛੋਟੇ ਕਿਲ੍ਹਿਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਧੌਲਪੁਰ ਅਤੇ ਮੰਦਰਿਆਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਉਸਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਫਰਵਰੀ 1507 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਨਰਵਰ-ਗਵਾਲੀਅਰ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਉਦਿਤਨਗਰ (ਉਤਗੀਰ ਜਾਂ ਅਵੰਤਗੜ੍ਹ) ਕਿਲੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।^[14] ਸਤੰਬਰ 1507 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਨਰਵਰ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਰਚ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਸਕ (ਤੋਮਾਰਾ ਕਬੀਲੇ ਦਾ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ) ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਤੋਮਰਾਂ ਅਤੇ ਮਾਲਵਾ ਸਲਤਨਤ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਣੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੀ ਘੇਰਾਬੰਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਲ੍ਹੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ।^[15] ਦਸੰਬਰ 1508 ਵਿੱਚ, ਲੋਧੀ ਨੇ ਨਰਵਰ ਨੂੰ ਰਾਜ ਸਿੰਘ ਕੱਛਵਾਹਾ ਦਾ ਇੰਚਾਰਜ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਲਹਾਰ (ਲਹੇਅਰ) ਵੱਲ ਕੂਚ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਲਾਹੜ ਵਿਚ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਇਸ ਦੇ ਗੁਆਂਢ ਨੂੰ ਬਾਗੀਆਂ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।^[15] ਅਗਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਧੀ ਹੋਰ ਵਿਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੀ ਰਹੀ। 1516 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ, ਪਰ ਇੱਕ ਬਿਮਾਰੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ। ਰਾਜਾ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਤੋਮਰ ਦੀ ਮੌਤ 1516 ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਕੰਦਰ ਲੋਧੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵੀ ਨਵੰਬਰ 1517 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ ਸੀ।^[16]

ਧਰਮ

ਲੋਧੀ ਸੁਲਤਾਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੂਰਵਜਾਂ ਵਾਂਗ, ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਸਾਰ ਉੱਤੇ ਅੱਬਾਸੀ ਖ਼ਲੀਫ਼ਾ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਸਿਕੰਦਰ ਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਲਾਭ ਵਜੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸੁੰਨੀ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਇਸਲਾਮੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਅਤੇ ਉਲੇਮਾ ਦੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ, ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨੂੰ ਇਸਲਾਮ ਵਾਂਗ ਹੀ ਨਿਰਦਈ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਤਾਂ ਦੇ ਮਜ਼ਾਰਾਂ (ਮਜ਼ਾਰਾਂ) 'ਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਮਹਾਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਸਲਾਰ ਮਸੂਦ ਦੇ ਬਰਛੇ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਜਲੂਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ।^[17]

ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਛੋਟੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਿਆਂਇਕ ਫਰਜ਼ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੁਲਤਾਨ ਖੁਦ ਇਸਲਾਮੀ ਕਾਨੂੰਨ (ਸ਼ਰੀਅਤ) ਦੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲੈਂਦਾ ਸੀ। ਸਿਕੰਦਰ ਨੇ ਕਈ ਕਸਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰੀਆ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਕਾਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸ਼ਰੀਆ ਕਾਨੂੰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁਸਲਿਮ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ ਗੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਵੀ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗੈਰ-ਧਾਰਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।^[17]