ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ (宋朝, ਸੋਂਗ ਚਾਓ, Song Dynasty) ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਸ਼ਾਸਣਕਾਲ ਸੰਨ ੯੬੦ ਈਸਵੀ ਤੋ ਸੰਨ ੧੨੭੯ ਈਸਵੀ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ। ਇਹ ਪੰਜ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਅਤੇ ਦਸ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ ਦੇ ਦੌਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਯੁਆਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਉਭਰਣ ਉੱਤੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ। ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਬੰਧਕੀ, ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਬੰਧੰਤ ਬਹੁਤ ਜਿਆਦਾ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ। ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਾਗਜ ਦੇ ਨੋਟ ਛਪੇ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਇੱਕ ਟਿਕਾਊ ਨੌਸੇਨਾ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ।[1][2] ਇਸ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸੱਤਾਕਾਲ ਵਿੱਚ ਬਾਰੂਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਚੁੰਬਕ ਦੇ ਜਰੀਏ ਦਿਸ਼ਾ ਦੱਸੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ।
ਸੋਂਗ ਰਾਜਕਾਲ ਨੂੰ ਦੋ ਭੱਜਿਆ ਵਿੱਚ ਬਾਂਟਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਸੋਂਗ (北宋, Northern Song) ਰਾਜਕਾਲ ੯੬੦ - ੧੧੨੭ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਭਾਗ ਉੱਤੇ ਇਸ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਕਾਬੂ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਿਆਨਜਿੰਗ ਸ਼ਹਿਰ ਸੀ (ਜੋ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਕਾਈਫੇਂਗ ਕਹਾਂਦਾ ਹੈ)। ਇਸਦੇ ਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਦਾ ਕਾਬੂ ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਵਲੋਂ ਛਿਨਕਰ ਜੁਰਚੇਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ (੧੧੧੫–੧੨੩੪) ਨੂੰ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਸੋਂਗ ਦਰਬਾਰ ਯਾਂਗਤਸੇ ਨਦੀ ਵਲੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਲਿਨਆਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਈ (ਜਿਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਹਾਂਗਝੋਊ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ)। ਇਸ ੧੧੨੭ ਵਲੋਂ ੧੨੭੯ ਤੱਕ ਦੇ ਕਾਲ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਸੋਂਗ ਕਾਲ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਅਦ ਦੇ ਕਾਲ ਵਿੱਚ, ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ ਨੂੰ ਹਾਰਨੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਸੋਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਚੱਲਦਾ ਰਿਹਾ। ਚੀਨ ਦੀ ਜਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭੂਮੀ ਉੱਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਬੂ ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਸਾਮਰਾਜ ਵਲੋਂ ਰੱਖਿਆ ਕਰਣ ਲਈ ਬਾਰੂਦ ਦਾ ਖੋਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ੧੨੩੪ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੂੰ ਹਰਾਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਕੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾਂ ਲਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਸੋਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਵਲੋਂ ਭਿੜ ਗਿਆ। ਮੋਂਗਕੇ ਖ਼ਾਨ (ਮੰਗੋਲਾਂ ਦਾ ਚੌਥਾ ਖਾਗਾਨ, ਯਾਨੀ ਸਭ ਤੋਂ ਬੜਾ ਖ਼ਾਨ ਸ਼ਾਸਕ) ਸੋਂਗ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਵਲੋਂ ਲੜਦਾ ਤਾਂ ਰਿਹਾ ਲੇਕਿਨ ੧੨੫੯ ਵਿੱਚ ਮਰ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਕੁਬਲਈ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ੧੨੭੯ ਵਿੱਚ ਸੋਂਗ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ ੧੨੭੧ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਆਪਣੇ - ਤੁਸੀ ਨੂੰ ਚੀਨ ਦਾ ਸਮਰਾਟ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਇਸਲਈ ਉਸਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼, ਜਿਨੂੰ ਯੁਆਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ੧੨੭੧ ਈ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [3]
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨਜਨਗਣਨਾਵਾਂਵਲੋਂ ਗਿਆਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸੋਂਗ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਕਿ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ ੫ ਕਰੋੜ ਸੀ, ਜੋ ਉਹੀ ਸੀ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਅਤੇ ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਜਮਾਨੋਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਲੇਕਿਨ ਸੋਂਗ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਚਕਾਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਚਾਵਲ ਕਿ ਫਸਲ ਫੈਲਣ ਵਲੋਂ ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਤੱਕ ਇਹ ਵਧਕੇ ੨੦ ਕਰੋੜ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਖੁੱਲੀ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਵੀ ਪਨਪੀ। ਕੰਫਿਊਸ਼ਿਆਈ ਧਰਮ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਧਰਮ ਦੋਨਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਏ।
Remove ads
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads