ਹੂਣ

ਹੂਨ ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਅਤੇ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ, ਕਾਕੇਸਸ, ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਟੱਪਰੀਵਾਸ ਲੋਕ ਸਨ। ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਵੋਲਗਾ ਦਰਿਆ ਦੇ ਪੂਰਬ ਦੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਥੀਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਟੈਸੀਟਸ ਨੇ ਹੂਨੋਈ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ 91 ਈ ਵਿੱਚ, ਹੂਨ ਕੈਸਪੀਅਨ ਸਾਗਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸੀ ਅਤੇ ਲਗਪਗ 150 ਈ ਨੇੜੇ ਕਾਕੇਸਸ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮਾਈਗਰੇਟ ਕਰ ਗਏ ਸੀ।^[1] 370 ਈ ਤੱਕ, ਹੂਨਾਂ ਨੇ, ਭਾਵੇਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਚਿਰ ਲਈ ਹੀ ਸਹੀ, ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹੂਨਿਕ ਸਾਮਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ।ਹੰਸ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਐਟਿਲਾ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਪੂਰਬੀ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਯੂਰਪੀਅਨ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੋਲਗਾ ਨਦੀ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਥਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ; ਹੰਸ ਦੀ ਆਮਦ ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਲੋਕ, ਅਲਾਨ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। 370ਏ.ਡੀ. ਤਕ, ਹੰਸ ਵੋਲਗਾ ਤੇ ਆ ਚੁਕੇ ਸਨ, ਅਤੇ 3030० ਦੁਆਰਾ ਹੰਸ ਨੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ, ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ, ਗੋਥਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਰਮਨ ਲੋਕ ਰੋਮਨ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਅਤੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਰੋਮਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖ਼ਾਸਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਐਟਿਲਾ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਪੂਰਬੀ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਅਕਸਰ ਅਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਛਾਪੇਮਾਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। 451 ਵਿਚ, ਹੰਸਜ਼ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਰੋਮਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਗੌਲ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੈਟਾਲੂਨਿਅਨ ਫੀਲਡਜ਼ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿਖੇ ਰੋਮਨ ਅਤੇ ਵਿਜੀਗੋਥਜ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਸੈਨਾ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਲੜੀ, ਅਤੇ 452 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਟਲੀ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। 345ਏ.ਡੀ. ਵਿੱਚ ਐਟੀਲਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹੰਸ ਰੋਮ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਹਟ ਗਏ ਅਤੇ ਨੇਦਾਓ ਦੀ ਲੜਾਈ (4 454?) ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਸਾਮਰਾਜ ਗੁਆ ਬੈਠੇ। ਹੂਣ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, ਜਾਂ ਸਮਾਨ ਨਾਮਾਂ ਵਾਲੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀ, ਦੱਖਣ, ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦੀਆਂ ਗੁਆਢੀਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਪੂਰਬੀ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 4 ਤੋਂ 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।ਹੂਣ ਨਾਮ ਦੇ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੱਕ ਕਾਕੇਸਸ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹਨ।

Huns in battle with the Alans, 1870s engraving after a drawing by Johann Nepomuk Geiger (1805–1880).

18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਿਦਵਾਨ ਜੋਸੇਫ ਡੀ ਗਗਨੇਸ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਗੁਆਂਢੀ ਸਨ, ਹੂਣ ਅਤੇ ਜ਼ੀਓਨਗਨੂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਬੰਧ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿਅਕਤੀ ਬਣਿਆ।ਗੁਇਨੀਜ਼ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਦਵਤਾਪੂਰਣ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਮਸਲਾ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਰਿਹਾ। ਦੂਸਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇਰਾਨੀ ਹੰਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਵੀ ਹਨ।ਹੂਣੀਕ ਸਭਿਆਚਾਰ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਵਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਹੂਣ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੱਤਲ ਦੀਆਂ ਕੜਾਹੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ [[ਨਕਲੀ ਕ੍ਰੇਨੀਅਲ ਵਿਕਾਰ]] ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਐਟੀਲਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੂਣੀਕ ਧਰਮ ਦਾ ਕੋਈ ਵੇਰਵਾ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਅਭਿਆਸਾਂ ਜਿਵੇਂ [[ਜਾਦੂ]] ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹਨ, ਅਤੇ [[ਸ਼ਮਨਵਾਦ | ਸ਼ਰਮਾਂ]] ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।