ਅਮੀਰਬਾਈ ਕਰਨਾਟਕੀ

ਅਮੀਰ ਬਾਈ ਕਰਨਾਟਕੀ (1906 - 3 ਮਾਰਚ 1965) ਇੱਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ / ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਕੰਨੜ ਕੋਇਲ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ ਵੈਸ਼ਣਵ ਜਨ ਤੋ ਦਾ ਪ੍ਰਸੰਸਕ ਸੀ।

ਅਮੀਰਬਾਈ ਕਰਨਾਟਕੀ ಅಮೀರಬಾಯಿ ಕರ್ನಾಟಕಿ
ਜਨਮ	1906 [Bagalkot, Karnataka, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	3 ਮਾਰਚ 1965(1965-03-03) (ਉਮਰ 58–59) ਬਗਾਰਤ
ਵੰਨਗੀ(ਆਂ)	Playback singing
ਕਿੱਤਾ	ਗਾਇਕ, ਅਭਿਨੇਤਰੀ
ਸਾਜ਼	Vocalist
ਸਾਲ ਸਰਗਰਮ	1935–1961

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਅਮਿਰਬਾਈ ਕਰਨਾਟਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਬੀਲਗੀ ਨਗਰ, ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੱਧ-ਵਰਗ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜ ਭੈਣਾਂ ਵਿਚੋਂ, ਅਮੀਰਬਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ, ਗੌਹੜਾ ਬਾਈ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਦੌਲਤ ਕਮਾਈ। ਅਮੀਰ ਬਾਈ ਨੇ ਮੈਟਰਿਕ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੰਦਰਾਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਚਲੀ ਗਈ।

ਕੈਰੀਅਰ

ਅਮੀਰਬਾਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਨ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸੀ, ਜੋ ਕੰਨੜ (ਮਾਂ ਬੋਲੀ) ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਸੀ। "ਮਹਾਂ ਤੇ ਗਮਰੀ ਇੱਕ ਬਾਰ ਆਵੋ" ਗੀਤ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗੁਜਰਾਤੀ ਗੀਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਵਿਨਾਸ਼ ਵਿਆਸ ਦੇ ਨਾਲ ਫ਼ਿਲਮ ਰਣਰਕਦੇਵੀ ਦੇ ਐਚ.ਐਮ.ਵੀ. ਲੇਬਲ ਸੰਗੀਤ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਇੱਕ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਉਸ ਦੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਤੋਂ ਇੰਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਕਵਾਲੀ ਤਿਆਰ ਕਰਵਾਈ, ਜੋ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈ। ਇਹ ਕਵਾਲੀ ਗੀਤ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਰਿਜਵੀ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ "ਜ਼ੀਨਤ" (1945) ਲਈ ਸੀ।^[1] ਉਸ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ, ਗੌਹਰਬਾਈ, ਇੱਕ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੂੰ 1934 ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਭੱਟੀ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਦਿਵਾਉਣ 'ਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ।

ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਣੇ ਗਾਏ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੀ ਕਾਮਯਾਬੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ। 1943 ਵਿੱਚ, "ਬਾਂਬੇ ਟਾਕੀ'ਜ਼ ਕਿਸਮਤ (1943 ਫ਼ਿਲਮ) ਦੀ ਰਿਲੀਜ਼ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ: ਕਿਸਮਤ ਦੇ ਗਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅਮੀਰਬਾਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਪਿੱਛੇ ਆਦਮੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਅਨਿਲ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਾਇਨ ਸਟਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਪਰ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਪਤਨ ਨਾਲ ਉਹ ਇੱਕ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ 1947 ਤੱਕ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।

1947 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਇੱਕ ਉਭਰਦਾ ਸਿਤਾਰਾ ਬਣ ਗਈ, ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੇ ਅਭਿਨੈ ਵੱਲ ਰੁੱਖ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਚਰਿੱਤਰ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਈਆਂ। ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੇ ਵਹਾਬ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸ਼ਹਿਨਾਜ਼ (1948) ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ ਉਸ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਮਾਰਵਾੜੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਲਈ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫ਼ਿਲਮੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ “ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡੀਆ” ਨੇ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਹੋਰ ਗਾਇਕਾਵਾਂ ਨੂੰ 500 ਰੁਪਏ ਮਿਲਦੇ ਸਨ ਪਰ ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ 1000 ਰੁਪਏ ਮਿਲਦੇ ਸਨ।

ਰੋਮਾਂਸ

ਅਮੀਰਬਾਈ ਦਾ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਉਤਰਾਅ ਚੜਾਅ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰ ਹਿਮਾਲੇ ਵਾਲਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਖਲਨਾਇਕ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਦਾਕਾਰ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਕਸਰ ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਕਮਾਈ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸਾ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਮਨੋਰੰਜਨ 'ਤੇ ਖਰਚਦਾ ਸੀ। ਅਮੀਰਬਾਈ ਨੂੰ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਸਟੂਡੀਓ ਵਿੱਚ ਗਾਉਂਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਚਿਹਰੇ 'ਤੇ ਇੱਕ ਨਕਲੀ ਮੁਸਕਾਨ ਰੱਖਦੀ ਸੀ। ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੁਜਰਾਤੀ ਲੇਖਕ ਭਾਈ ਰੰਜਨ ਕੁਮਾਰ ਪਾਂਡਿਆ ਨੇ ਅਮੀਰਬਾਈ ਦੇ ਵਿਆਹੁਤਾ ਜੀਵਨ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਮੀਰਬਾਈ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਅਹਿਲਿਆ ਬਾਈ, ਇਨਸਾਫ ਲਈ ਤਰਸ ਰਹੀ ਸੀ, ਇੱਕ ਦੇਰ ਰਾਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਕੀਲ ਚੇਲਸੰਕਰ ਵਿਆਸ ਕੋਲ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਵਿਆਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਿਮਾਲੇ ਵਾਲਾ ਨੇ ਤਲਾਕ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਮੋਟੀ ਰਕਮ ਅਤੇ ਅਮੀਰਬਾਈ ਦੀ ਕਾਰ ਲਈ ਸੀ। ਅਗਲੇ ਹੀ ਦਿਨ, ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸਟੂਡੀਓ ਤੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵਾਰ ਵਾਰ ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੁਲਿਸ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਾਲਾ ਦੇ ਨਾਲ ਸੀ। ਚੇਲੇਸ਼ੰਕਰ ਵਿਆਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਉਸ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫ਼ੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰੁਤਬੇ ਅਤੇ ਨਿਆਂਇਕ ਸਮਝ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਤੋਂ ਅਮੀਰਬਾਈ ਲਈ ਤਲਾਕ ਲੈ ਲਿਆ। ਸਾਲ 1947 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ, ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਾਲਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਭਾਵਾਨ ਅਦਾਕਾਰ ਵਜੋਂ ਚੰਗਾ ਨਾਮਣਾ ਖੱਟਿਆ। ਇੱਥੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਅਮੀਰਬਾਈ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵਿਆਹ ਪਾਰਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਬਦਰੀ ਕਾਂਛਵਾਲਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ।

ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

• "O' Jaanay Waalay Balamwa Laut Kay Aa Laut Kay Aa" Sung by Amirbai Karnataki and Shyam Kumar, lyrics by D. N. Madhok and music by Naushad Ali in the film Rattan (1944)^[2]
• "Dheere Dheere Aa Re, Baadal", from the film Kismat (1943)
• "Priya madhuvanadali", a Kannada song, sung by Amirbai, which is so popular all over Karnataka even today.

ਮੌਤ

ਉਸ ਨੂੰ 1965 ਵਿੱਚ ਅਧਰੰਗ ਦਾ ਦੌਰਾ ਪਿਆ ਸੀ, ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਅਜੇ ਵੀ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਜੇਪੁਰਾ (ਬੀਜਾਪੁਰ) ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ "ਅਮੀਰ ਟਾਕੀਜ਼" ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇੱਕ ਸਿਨੇਮਾ ਹਾਲ ਚਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਜੀਵਨੀ

• Amirbai Karnataki https://sapnaonline.com/ameerbai-karnataki-rahamath-tarikere-pallava-prakashana-9789381920275-1621001 Archived 13 December 2014^{[Date mismatch]} at the Wayback Machine.] Author- Rahamat Tarikere, Publisher- Pallava Prakashan, 2012
• Amirbai Karnataki https://web.archive.org/web/20150104195857/http://www.bookganga.com/eBooks/Books/details/4960116951099938816?BookName=Ameerbai-Karnatki] Marathi translation by- Prashant Kulkarni, Publisher- Granthali, 2014