ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੀਲ ਪੱਥਰਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਨਾਮ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸ਼ਾਸਕ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਸੂਰੀ ਨੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁਗ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੇ, ਜਿਆਦਾਤਰ 1556 ਤੋਂ 1707 ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਾਹਰਾਹਾਂ ਤੇ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਤੇ ਵਾਟ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਵਜੋਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮੀਨਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਗੋਲ ਥੰਮ੍ਹ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਉੱਚਾਈ 30 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਨਿੱਕੀਆਂ ਇੱਟਾਂ ਤੇ ਕਲੀ ਚੂਨੇ ਨਾਲ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਮਾਰਤ ਕਲਾ ਪੱਖੋਂ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਮੀਨਾਰ ਬਹੁਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਹੀਂ ਪਰ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਹੋਣ ਨਾਤੇ ਵੱਡੀ ਸਲਤਨਤ ਵਿੱਚ ਸੰਚਾਰ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਸਨ।
ਮੁਗ਼ਲ ਰਾਜ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਅਜਮੇਰ ਵਾਇਆ ਜੈਪੁਰ, ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਵਾਇਆ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੰਡੂ ਵਾਇਆ ਸ਼ਿਵਪੁਰੀ ਸ਼ਾਹੀ ਮਾਰਗਾਂ ਤੇ ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ ਬਣਵਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤੀ ਮੁੱਖ ਸੜਕਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਨਾਰਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਅਨੁਸਾਰ ਲਗਭਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਹੀ ਰੂਟਾਂ ਤੇ ਬਣੀਆਂ ਹਨ।
Remove ads
ਇਤਿਹਾਸ
ਕੋਸ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਦੂਰੀ ਮਾਪਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਇਕਾਈ ਸੀ। ਇਹ 1.8 ਕਿਮੀ (1.1 ਮੀ) ਜਾਂ 3.2 ਕਿਮੀ (2.0 ਮੀ) ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮੀਨਾਰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਗੁੰਬਦ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਬੁਲ ਫ਼ਜ਼ਲ ਨੇ ਅਕਬਰਨਾਮਾ ਵਿੱਚ 1575 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਕਬਰ ਨੇ ਆਗਰਾ ਤੋਂ ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਰਸਤੇ ਤਕ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਸਰਾਵਾਂ ਬਣਾਏ ਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਫੁਰਮਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।[1][2]
ਵਰਤਮਾਨ ਹਾਲਤ
ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਸੰਭਾਲ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਣ ਜਿਆਦਾਤਰ ਕੋਸ ਮੀਨਾਰ ਖਤਮ ਹੋਣ ਕਿਨਾਰੇ ਹਨ।[3]
Photo Gallery
Mughalpura, Lahore, Pakistan
Manhala, Lahore, Pakistan
Taxla, Pakistan (old G.T.Road)
Delhi Zoo, India
Jalandhur, India
Dakkhni, Jalandhur, India
UP, India
Tarawri, Karnal, India
Karnal, India
Haryana, India
Ambala, Haryana, India
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%B2_%E0%A8%AA%E0%A9%B1%E0%A8%A5%E0%A8%B0
ਹਵਾਲੇ
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads