ਗੇਇਸ਼ਾ

ਗੇਇਸ਼ਾ, ਗੇਇਕੋ, ਗੇਈਗੀ ਰਵਾਇਤੀ ਜਪਾਨੀ ਔਰਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ^[1] ਅਤੇ ਇੰਨਾਂ ਦੀ ਨਿਪੁੰਨਤਾ ਵਿੱਚ ਜਪਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ, ਨਾਚ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣਾ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੇਕ-ਅਪ, ਅੰਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਕੱਪੜੇ ਦੀ ਕਲਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗੇਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਵੇਸਵਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਸ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦ ਹਨ। ਗੇਇਸ਼ਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਇਜੱਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਗੇਇਸ਼ਾ ਬਣਨ ਲਈ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।^[2][3]

A geiko, maiko and shikomi from Odamoto

ਗੇਇਸ਼ਾ
Japanese name
Kanji	芸者
ਪ੍ਰਤੀਲਿੱਪੀਆਂ Romanization geisha

ਨਾਮ

A shikomi (left) accompanying the maiko Takamari of the Kaida okiya in Gion Kobu.

Minarai Katsunosuke wearing a shorter obi and a large, colourful set of kanzashi hairpins.

Geisha playing the shamisen, ukiyo-e painting by artist Kitagawa Utamaro, 1803.

ਗੇਇਸ਼ਾ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਆਮ ਸ਼ਬਦ ਗੇਇਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕਯੋਟੋ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਸੀ ਤੇ ਗੇਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਉੱਥੇ ਗੇਇਕੋ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਕਯੋਟੋ ਵਿੱਚ ਗੇਇਸ਼ਾ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਕਯੋਟੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਗੇਇਸ਼ਾ ਬਣਨ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ।^[4] ਸਿਖਾਂਦਰੂ ਗੇਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਮਾਇਕੋ ਆਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਜਪਾਨੀ ਅਰਥ ਨੱਚਦਾ 舞 (mai) ਬੱਚਾ 妓 (ko) ਹੈ। ਮਾਇਕੋ ਚਿੱਟਾ ਰੰਗ ਦਾ ਮੇਕ-ਅਪ ਵਰਤਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਗੂੜੇ ਰੰਡ ਦੇ ਕਪੜੇ ਪਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।ਆਧੁਨਿਕ ਗੇਇਸ਼ਾ ਅਜੇ ਵੀ " ਓਕੀਯਾ " ਨਾਮ ਦੇ ਪਰੰਪਰਕ ਗੇਇਸ਼ਾ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।^[5] ਗੇਇਸ਼ਾ ਜਪਾਨ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਆਈਕਾਨ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।^[6]

ਸ਼ਬਦ "ਗੇਇਸ਼ਾ" ਵਿੱਚ ਦੋ ਕਾਂਜੀ (ਚੀਨੀ ਅੱਖਰ), 芸 (ਗੀ) ਦਾ ਅਰਥ "ਕਲਾ" ਅਤੇ 者 (ਸ਼ੀ) ਦਾ ਅਰਥ "ਵਿਅਕਤੀ" ਜਾਂ "ਕਰਨ ਵਾਲਾ", ਹੈ। ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ "ਗੇਇਸ਼ਾ" ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨੁਵਾਦ "ਕਲਾਕਾਰ", "ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਕਲਾਕਾਰ" ਜਾਂ "ਕਾਰੀਗਰ" ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਥੋੜੇ ਵੱਖਰੇ ਅਰਥਾਂ ਵਾਲੀ ਗੇਇਸ਼ਾ ਲਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੇਤਰੀ ਸ਼ਬਦ "ਜੀਕੋ" ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਪੱਛਮੀ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਗੇਇਸ਼ਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਯੋਟੋ ਅਤੇ ਕਾਨਾਜਾਵਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਕਲਾ ਦੀ ਔਰਤ" ਵਜੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਯੋਟੋ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਗੇਇਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਗਈ ਕਯੋਟੋ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ।

ਅਪ੍ਰੈਂਟਿਸ ਗੇਇਸ਼ਾ ਨੂੰ ਮਾਈਕੋ (舞 妓) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ "ਨਾਚ ਦੀ ਔਰਤ" ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਪਾਨ ਦੇ ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੋਕਿਓ ਵਿੱਚ, ਅਪ੍ਰੈਂਟਿਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹਾਨ-ਗਯੋਕੂ (半 玉) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ "ਅੱਧਾ ਗਹਿਣਾ", ਗੇਇਸ਼ਾ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਲਈ ਇੱਕ ਟਰਮ "ਗਹਿਣਾ ਪੈਸਾ" ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।^[7][8]

ਇਤਿਹਾਸ

ਮੂਲ

ਜਾਪਾਨੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ, ਸਾਬਰੁਕੋ (ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ) ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਭਟਕਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਯੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਉਜੜ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਾਬਰੁਕੋ ਕੁੜੀਆਂ ਪੈਸੇ ਲਈ ਜਿਨਸੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਵਿਦਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸਮਾਜਿਕ ਇਕੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਗੁਜ਼ਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

794 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਹੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨੂੰ ਹੇਯਾਨ-ਕੀ (ਕਯੋਟੋ) ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਹਾਲਤਾਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਗੇਇਸ਼ਾ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਉਭਰਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਜਗ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨਾਲ ਗ੍ਰਸਤ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਘਰ ਬਣ ਗਈ।^[9] ਸ਼ੀਰਾਬੀਸ਼ੀ ਡਾਂਸਰ ਵਰਗੀਆਂ ਕੁਸ਼ਲ ਔਰਤ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕੀਤਾ।

ਰਵਾਇਤੀ ਜਪਾਨ ਨੇ ਜਿਨਸੀ ਅਨੰਦ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਦਮੀ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਰਹਿਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਨਹੀਂ ਸਨ।^[10] ਆਦਰਸ਼ ਪਤਨੀ ਘਰ ਦੀ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੀ; ਜਾਪਾਨੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਆਰ ਦੀ ਦੂਜੀ ਮਹੱਤਤਾ ਸੀ। ਜਿਨਸੀ ਅਨੰਦ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਲਗਾਵ ਲਈ, ਆਦਮੀ ਆਪਣੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਬਲਕਿ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਕੋਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਯੇਕਾਕੂ (遊 廓 、 遊 郭 as) ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਵਾਲ-ਇਨ ਅਨੰਦ ਕੁਆਰਟਰਜ਼ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਸਨ^[11], ਅਤੇ 1617 ਵਿੱਚ ਸ਼ੋਗਨਗੁਟ “ਮਨੋਰੰਜਨ ਦੇ ਕੁਆਰਟਰ” ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ ਕਰਨਾ ਗ਼ੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਯਜੋ ("ਖੇਡਣ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ") ਨੂੰ ਵਰਗੀਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਲਾਇਸੰਸਸ਼ੁਦਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਯਜੋ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਦਰਜਾ ਗੇਇਸ਼ਾ ਦਾ ਪੂਰਵਜ, ਤਾਯੂ ਸੀ। ਤਾਯੂ ਵੇਸਵਾ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਯੋਟੋ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕੇ ਕਮੋ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਪੜਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।

ਤਾਯੂ ਨੇ ਉਤੇਜਿਕ ਨਾਚ ਅਤੇ ਸਕਿੱਟ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ ਇਸ ਨਵੀਂ ਕਲਾ ਨੂੰ "ਕਾਬੂਕੂ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਅਰਥ "ਜੰਗਲੀ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧੀ ਹੋਣਾ" ਹੈ। ਇਹ ਕਾਬੂਕੀ ਰੰਗਮੰਚ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੀ, ਥੀਏਟਰ ਦੇ ਇਸ ਪਹਿਲੇ ਰੂਪ ਤੋਂ "ਕਾਬੂਕੀ" ਸ਼ਬਦ ਆਇਆ।

18ਵੀਂ-ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਗੇਇਸ਼ਾ ਦਾ ਉਭਾਰ

Ukiyo-e scroll depicting a Gion geisha, from between 1800 and 1833

Ukiyo-e print by Yamaguchi Soken of a Kyoto geisha

ਅਨੰਦ ਦਾ ਕੁਆਰਟਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਲੈਮਰਸ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਜੋ ਸੈਕਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਦੇ ਉੱਤਮ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਨ੍ਰਿਤ, ਗਾਉਣ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਜਾ ਕੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੀਤਾ। ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀ ਅਤੇ ਮੁਖਬੰਧਕ ਵੀ ਸਨ। ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪੇਸ਼ਾ ਫੁੱਲਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ।

ਅਨੰਦ ਕਾਰਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਠਾਰਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੇਇਸ਼ਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਗੇਇਸ਼ਾ ਉਹ ਆਦਮੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਗਿਫਟਡ ਵੇਸਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਉਡੀਕ ਰਹੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੀਤਾ।

ਗੈਲੇਰੀ

• Different pictures
• 
  Make-up and hairstyle
• 
  Make-up
• 
  Make-up on the neck
• 
  Greetings
• 
  Everyday life
• 
  Make-up and hairstyle
• 
  Tea ceremony performed
• 
  Everyday life
• 
  Clothing and hairstyle
• 
  Ukiyo-e painting of geishas playing go (1811).
• 
  Maiko wearing ume kanzashi
• 
  Two geikos playing the shamisen and the shinobue.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Documentary Art Photography of Real Geisha Archived 2007-08-13 at the Wayback Machine., by Naoyuki Ogino.
• Geiko and Maiko Photo Gallery Archived 2010-11-09 at the Wayback Machine., by Lubomir Cernota.
• Japanese Geisha Archived 2010-10-16 at the Wayback Machine..।nformation on Geisha, Maiko, and media clips of their life.
• Geisha History Archived 2005-03-10 at the Wayback Machine., by Kathleen Cohen, School of Art and Design. San José State University.
• Karyukai Archived 2006-04-24 at the Wayback Machine., by Sofia Patterson.
• Geisha in Hanami Web Archived 2016-03-10 at the Wayback Machine., by Jaakko Saari.
• Geisha and Maiko, Haruyo Morita's artwoks.
• Coming of Age - Yukina: Japan. Documentary about a modern young woman who wishes to train to be a geisha. BBC.com