ਰਾਜਾ ਮਹਿੰਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ

ਰਾਜਾ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ (1 ਦਸੰਬਰ, 1886 – 29 ਅਪਰੈਲ 1979) ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੇ ਸੈਨਾਪਤੀ, ਸੰਪਾਦਕ, ਲੇਖਕ, ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੁਧਾਰਕ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੇ 1915 ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।^[1] ਉਸਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ 1940 ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਬੋਰਡ ਦਾ ਗਠਨ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।^[2] ਉਸਨੇ ਐਮ.ਏ.ਓ. ਕਾਲਜ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਾਲ 1911 ਵਿੱਚ ਬਾਲਕਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ।^[3] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਹ "ਆਰੀਅਨ ਪੇਸ਼ਵਾ" ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।^[4]

Raja Mahendra Pratap
Raja Mahendra Pratap on a 1979 stamp of India
President of the Provisional Government of India
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1 December 1915 — January 1919
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1957–1962
Member of Parliament, Lok Sabha
ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1957–1962
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ	Raja Girraj Saran Singh (Ind)
ਤੋਂ ਬਾਅਦ	Chaudhary Digambar Singh (INC)
ਹਲਕਾ	Mathura
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ	1 December 1886 Hathras district, United Provinces
ਮੌਤ	29 April 1979 (aged 92)
ਕੌਮੀਅਤ	Indian
ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ	Minto Circle

ਰਾਜਾ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ

ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਰਾਜਾ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦਾ ਜਨਮ ਮੁਰਸਾਨ ਨਰੇਸ਼ ਰਾਜਾ ਬਹਾਦੁਰ ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ 1 ਦਸੰਬਰ ਸੰਨ 1886 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[5] ਰਾਜਾ ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪੁੱਤਰ ਸਨ - ਦੱਤਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ, ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਖੜਗ ਸਿੰਘ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੱਤਪ੍ਰਸਾਦ ਸਿੰਘ ਰਾਜਾ ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਬਾਅਦ ਮੁਰਸਾਨ ਦੀ ਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਅਤੇ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਬਲਦੇਵਗੜ ਦੀ ਜਾਗੀਰ ਦੇ ਮਾਲਿਕ ਬਣ ਗਏ। ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਸਨ ਉਹੀ ਰਾਜਾ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਜੀ ਹਨ। ਮੁਰਸਾਨ ਰਾਜ ਨੂੰ ਹਾਥਰਸ ਗੋਦ ਆਉਣ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਖੜਗ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਕੁੰਵਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜਾ ਮਹੇਂਦਰ ਪ੍ਰਤਾਪ ਜੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਗੂੜ੍ਹਾ ਪਿਆਰ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਾਰੀ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਦਾਦਾ ਜੀ ਅਤੇ ਕੁੰਵਰ ਬਲਦੇਵ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੂੰ ਛੋਟੇ ਦਾਦਾਜੀ ਕਹਿਕੇ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ।