ਖਗੋਲਯਾਤਰੀ
From Wikipedia, the free encyclopedia
ਖਗੋਲਯਾਤਰੀ ਜਾਂ ਪੁਲਾੜਯਾਤਰੀ ਜਾਂ ਖਗੋਲਬਾਜ਼ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜਾ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਜਾ ਕੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰੇ। ਆਧੁਨਿਕ ਯੁਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਪੁਲਾੜ ਸੋਧ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪੁਲਾੜਯਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਕੁਝ ਨਿੱਜੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵੀ ਪੁਲਾੜ-ਯਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਇਨਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਲੈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।[1][2]
17 ਨਵੰਬਰ 2017 ਤੋਂ 36 ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਕੁੱਲ 552 ਵਿਅਕਤੀ 100 ਕਿ.ਮੀ. ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ਦੀ ਉਡਾਨ ਭਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 549 ਵਿਅਕਤੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਧੁਰੇ ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪਾਰ ਜਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।[3]
ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਰੂਸੀ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਯੂਰੀ ਗਗਾਰਿਨ ਸੀ। ਉਹ 12 ਅਪਰੈਲ, 1961 ਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਚੰਨ ਉੱਪਰ ਪੈਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਨੀਲ ਆਰਮਸਟਰਾਂਗ ਅਤੇ ਬਜ਼ ਆਲਡਰਿਨ ਸੀ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 20 ਜੁਲਾਈ, 1969 ਨੂੰ ਚੰਨ ਉੱਪਰ ਪੈਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। 1972 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਚੰਨ ਉੱਪਰ ਨਹੀਂ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਤੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਕੋਈ ਵੀ ਇਨਸਾਨ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਖਗੋਲਯਾਤਰੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਸੋਯੁਜ਼ ਅਤੇ ਸ਼ੈਨਜ਼ੋਊ ਉੱਪਰ ਹੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੁਲਾੜ ਅੱਡਾ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਲੋਕ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਹਿ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।