Endemismo
From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Den biologia, endemismo ta e fenomeno caminda algun especie di mata of animal ta desaroya exclusivamente den un teritorio specifico. Especie endemico ta un tipo di especie nativo, pero cu un distribucion geografico limita. E termino endemismo ta aplicabel tanto pa areanan grandi, manera continente, como pa areanan masha chikito, manera un isla di solamente algun kilometer cuadra. Endemismo ta comun riba islanan manera Islanan Galapagos, Madagascar y Australia, caminda isolacion natural a stimula desaroyo independiente.

Remove ads
Origen y tipo
E termino endemismo a wordo uza pa prome biaha den botanica na 1820 door di e naturalista Suiso Augustin Pyrame de Candolle, kende a tum’é for di terminologia medico.
Por distingui entre dos tipo principal di endemismo:
- paleoendemismo: cu ta referi na e especie cu den pasado tabata presente den un area grandi, pero cu awor a keda sobrevivi solamente den un area masha chikito. Esaki por ta pa motibonan manera extincion local, cambionan climatico of presion humano.
- neoendemismo: cu ta referi na e especie cu a surgi recientemente den un region specifico, por ehempel despues di hibridacion, mutacion of adaptacion local, y cu ainda no a haya tempo pa expande na otro areanan.
Remove ads
Factor causante
Endemismo ta normalmente e resultado di isolacion geografico y di un trayecto evolucionario independiente. Diferente factor natural por contribui na e desaroyo di un especie endemico, manera:
- separacion continental (continentenan ta drif fo'i otro): por separa populacionnan di un especie.
- formacion di isla: por crea un espacio nobo cu un ambiente unico.
- cambionan climatico of geologico: por elimina otro populacionnan y laga un sobrevivi den un zona specifico.
- movecion di plachi tectonico, inundacion, of bareranan natural manera sero of lama hundo.
Ademas, e mobilidad di e organismo ta hunga un rol determinante: mata y pisca di awa dushi ta mas sensitivo pa endemismo, pasobra nan movecion ta limita, mientras parha y mamiferonan ta generalmente mas mobil y por expande mas facilmente.
Remove ads
Menasa y conservacion
Especienan endemico di un luga specifico (por ehempel solamente un lago of cueba) ta generalmente mas vulnerabel y suheto na riesgonan halto di extincion, specialmente si nan habitat ta menasa pa desaroyo urbano, polucion, of invacion di especienan no-nativo.
Ehempel di zona endemico
- E selva Atlántiko (Mata Atlântica) na costa Atlantico di Brazil ta considera uno di e biomanan cu mas diversidad di mata endemico na mundo.[1]
- Na Madagascar mas cu 80% di su flora y fauna no ta na ningun otro luga na mundo.
- Islanan Galapagos ta famoso pa nan gran cantidad di reptiel, parha y mata endemico.
Endemismo den Caribe Hulandes
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads