Teschnigge vunde Brobagonda unn Moinungsmonibulazion komma gud dodro erkenne, dasse on Gfiehl, Grundbdirfniss, „gmoinsome“ Werde unn Mythe vunde Gsellschafd abbelieren. Es werren die menschlische Inschdingd ogschbroche, awwa Faggde unn domid die Relided ausgeblend odda was bassd selegdiv rausgpiggd unn indabredierd wies bassd. Theme werren vaäfachd unnä razionaleAnalyse gibds nedd, Widaschbruch, Zwaifl odda Dialoch werd vahinnad. Ma baud gern es Freund-Faind-Schema uff unn hodde Oschbruch uff die alloinische unn allg'moin gildische Rischdischkaid.[2][3]
Im Buch Propaganda and Persuasion vum Garth S. Jowett unnde Victoria O'Donnell definierense Brobagonda alsde absischdlische, sysdemadische Basuch, Wohrnehmunge zu forme, s’Deng’ge zu monibuliere uns Vahalde zu leng’ge, um so ä Reagzion zu krische, wu die Brobagondadischde hawwe wollen.[4] De Harold D. Laswell definierd des gnauwa uffde teschnische Aschbegd unn määnd, dass Brobagonda im waideschde Sinn die Teschnigg isch, um die Hondlunge vunde Laid dursch die Monibulation vun Vorschdellunge unn Daschdellunge. Des konn gschbroche, gschriwwe, bildlisch odda musikalisch bassiere.[5] Monibulazione kennen b’wussd odda uub’wussd, organisierd odda uuorganisierd, bolidisch odda gsellschafdlisch modivierd woi. Des kennen Schdaade sischdemadisch mache (Schdaadsbrobangonda), um die effendlisch Moinung zu monibuliere odda s’konnä „soziologisch Brobagonda“ soi.[6] where the unconscious desire to be manipulated and self manipulation leads the individual to adapt to the socially expected thoughts and behaviours (Jacques Ellul).[7] Do'd'bai werren die Laid d'yu g'brochd, sisch de gsellschafdlische Erwadunge o'zubasse. Effegdive Monibulazion isch nedd offesischdlisch, wails innen nedd-monibuladive Kondegschd oigäbedded isch.[6]
De Henry T. Conserva hodd in soim Hondbuch vunde Brobagondateschnigge[8] 89 Teschnigge in siwwe Tibbe oigdehld.
Logische Fehla (Kap. 1: Techniques of Faulty Logic)
Ableng'gung unn Vamaidung (Kapt. 2: Techniques of Diversion and Evasion)
Appell on die Gfiehl (Kapt. 3: Techniques that Appeal to the Emotions)
Falsche Tadsache un Triggs (Kap. 4: Techniques that Involve Falsehoods and Trickery)
Ausnudze vun menschlische Verhaldnstendenze (Kap. 5: Techniques that Play on Human Behavioral Tendencies)
Schdiel (Kap. 6: Techniques of Style)
Vanunfd unn gsunda Menschevaschdond (Kap. 7: Techniques of Reason and Common Sense).
Logig unn Redorig
Oinische vunde Teschnigge komma als Fehlschliss oi'ordne, wonn Brobagondischde Agumend bnudzen, wu zwa psischologisch wirgen, awwa logisch falsch sinn.[9][10] Solsche Teschnigge werren a inde Theorie vunde Agumendazion als Schoiagumend oigschdufd.[11][12][13]
Inde Redorig unn Dialgdig werrense als Sophisme, Vafahre vunde Rabaulisdig unn eristischeSchdradageme (vgl. SchopenhauersEristische Dialektik) dagschdelld.[14]
A middem Braisch vunde Rhedorische Schdilmiddl baide schbrochlisch Gschdaldung vun (nedd) lidararische Tegschd (Reede) hodds Iwwaschmaidunge.
Aldanadive Fagde ischn naijare B'griff, wu midde Fake News vawond isch. De B'griff suggarierd, dass b'wussd vabraidede falsche Informazione a Fagde sinn.
Argumentum ad captandum odda a „argumentum ad captandum vulgus“ bschraibd s'Oifonge vunde Laid oddam Volg iwwa die Laischdglaawischkaid vunde naive Laid unnade Zuhera odda Lesa middm fadeschoinische Agumend, wus Gfiehl unn nedde Vaschdond oschbresche dud.
Argumentum ad hominem[19], wu persenlische Aigeschafde vunde Geschna gridisiertd werren, onschdadd uff die Agumend oizugeje. Ausde zum Baischbiel ogeblisch schelschde Aigeschafde vum Geschna soll die Falschhaid vunde dere Moinung folsche.[20]
Argumentum ad nauseam[19] („bis zum Erbresche“) mänd die odauernde Widaholung vunde imma glaische Aussache, Bhaubdunge etc. gern a fapaggd inem efache unn oigängische Slogan odd Schlachword. Des werd so ofd gsachd, bisses die Laid glaawen odda zuminneschd kenna me widaschbrischd.[21][22]
Argumentum ad populum b'haubd, dass ebbes rischdisch isch, wails a die Meenung vunem wischdische Deel vunde Effenschlischkaid isch.[23]
Argumentum ad verecundiam ischn Audoridedsagumend, wubai ma sisch uff jemond bärufd, wu brominend im effendlsiche Lewe isch, bsondas a Wisseschafdla, umä Idee, Agumend, Ziel, Posidzion, Vorgejenswais etc. vorbildisch, gildisch, werdvoll etc. ausseje zu losse.[24][25]
DARVO määnd die Täda-Opfa-Umkehr. De Täda dud so, alsobem des Opfa kä onnari Wahl g'lossd hodd als em Opfa zu schade unn gibd dem Obfa die Schuld fa alles wassam og'due hodd.
Fake News isch die Vabraidung vun falsche Meldunge um die effendlisch Mänung zu b'oiflusse oddas Vadrauwe inde Schdaad zu schwesche etc.
Gaslighting määnd die Manibulazion vunde Wahrnehmung vunde Realided vum Opfa.
Deng'gfehla, wu die Laid hawwen, kennen monibulativ bnudzd werre. Mensche meeschen efache unn gladde Vorschdellung ohne Widdaschbrisch, Vorschdellunge unn hamoische Konzebd, wu alles zommebassd. Des komma bnudze, umse zu monibuliere.
Personekuld bschdehd inde Iwwahehung von änna Änzlperson dursch die Glorifizierung vun dem wasse g'machd, gsachd unn g'dengd hodd. Dodursch isch ebbes nedd grad so bassierd, sondan de Vadienschd vun der Person. Ofd werd die Person als Genie dagschdelld, wu iwwamenschlisches g'laischd hodd unn onnare nedd hedden due kenne. Do'd'zu kummd dann ä Misdifizierung, wu die Person donn allwissend, uuschterblisch und allgeschewerdisch werd. Des zaischd sich donn effendlisch zum Baischbiel in Schdadue, Monumende, Porträs odda Schdroßenome.
Rosinepigge, wude Richard Crossman, de britische schdellvadredenda Laida vunde Psychological Warfare Division (PWD) fa die Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force (SHAEF) während dem Zwedde Weldgriesch gsachd hodd „In propaganda truth pays... It is a complete delusion to think of the brilliant propagandist as being a professional liar. The brilliant propagandist is the man who tells the truth, or that selection of the truth which is requisite for his purpose, and tells it in such a way that the recipient does not think he is receiving any propaganda... [...] The art of propaganda is not telling lies, but rather selecting the truth you require and giving it mixed up with some truths the audience wants to hear.“[26] (uff daidsch „Inde Brobagonda zahld sisch die Wohrhaid aus... ma daidsch sisch fellisch, womma sisch de brillionde Brobagondischd alsn professjonelle Lieschna deng’gd. De professjonelle Brobagondischd ischn Monn, wu die Wohrhaid sachd odda än Deel vunde Wohrhaid, wu vaem nidzlisch isch unn wua so sachd, dassde Zuhera nedd deng’gd, dasses Brobagonda isch... [...] Die Kunschd vunde Brobagonda Bschdehd nedd dorin zu liesche, sondan die Wohrhaid auszuwehle, wuman brauche konn unnse mit oinische Wohhaide zu mische, wus Publikum here will.“)
Whataboutism (Unn was isch domid…?) ischä Varijond vum tu quoque. Des b'ruhd uffm Druchschluss, wuma vasuchd, dd Schdondpungd vum Geschna ins schleschde Lischd zu rigge, indem monen de Haischelai bschuldischd unn domid vun soim Agumend ablengd, anschdadds zu widdalesche.
Ellul, Jacques (1973). Propaganda: The Formation of Men's Attitudes, p. 39–40. Trans. Konrad Kellen & Jean Lerner. Vintage Books, New York. ISBN 978-0-394-71874-3.