55 Dywizja Piechoty (II RP)

55 Dywizja Piechoty Rezerwowa, 55 DP (rez.) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Ten artykuł dotyczy 55 Dywizji Piechoty II RP. Zobacz też: 55 Dywizja Piechoty - inne dywizje piechoty z numerem 55.

55 Dywizja Piechoty

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	płk Stanisław Kalabiński
Działania zbrojne
wojna obronna 1939 bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	Grupa Operacyjna „Śląsk”

W czasie kampanii wrześniowej dywizja walczyła w składzie Armii „Kraków” i broniła fortyfikacji śląskich. Od września w odwrocie; szczególnie uporczywie broniła przyczółka pod Baranowem. Wzięła udział w pierwszej bitwie tomaszowskiej^[1].

Udział w wojnie obronnej 1939

55 Dywizja Piechoty (Rezerwowa) pod dowództwem płk. Stanisława Kalabińskiego wchodziła w skład GO „Śląsk” w Armii „Kraków”^[2]. Została zmobilizowana pod koniec sierpnia 1939 r. z batalionów Śląskiej Brygady Obrony Narodowej i Dąbrowskiej Półbrygady Obrony Narodowej. Jej zadaniem była obrona umocnionego odcinka „Mikołów”. W dniach 1–2 września toczyła zacięte walki w rejonie Kobióra i Wyr z niemiecką 8 DP, nacierającą z północnego zachodu na Mikołów i 28 DP, atakującą z zachodu w kierunku Wyr. 2 września jeden z jej odwodowych batalionów odebrał Niemcom kontratakiem wieś Wyry. Niestety, 3 września, po zaciekłych walkach bitwy granicznej, została zmuszona do odwrotu. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. W dniu 5 września ostatnie bataliony dywizji i znajdujące się pomiędzy Krzeszowicami a Krakowem podjęły zaciętą walkę w Rudawie i Młynce^[3].

6 i 7 września pułki dywizji toczyły ciężkie, chaotyczne boje odwrotowe na północny wschód od Krakowa w widłach Wisły i niewielkiego, lewobrzeżnego jej dopływu Nidzicy. 204 pp bił się krwawo w Proszowicach, 201 pp toczył zaciętą walkę pod Klimontowem, a później koło Słonowic, gdzie odrzucił natarcie niemieckich czołgów, zaś 203 pp walczył pod Kazimierzą Wielką. Dalsze walki toczyły się na lewym brzegu Nidzicy w okolicach Gabułtowa i Jakuszowic, skąd późną nocą, po wspomnianych bojach i po 30 km marszu, oddziały dywizji mogły kontynuować odwrót w kierunku rzeki Nidy. 9 września dotarły do Stopnicy. 11 września dywizja zorganizowała i krwawo broniła przyczółek pod Osiekiem, z którego miała przeprawiać się cała Armia „Kraków”. W dniach 14–17 września jednostki dywizji wiązały siły niemieckie w okolicy Biłgoraja. Kolejne walki osłonowe 55 DP stoczyła w rejonie Górecka. Najcięższe boje toczył 201 pp, stawiając skuteczny opór nieprzyjacielowi przez cztery kolejne dni od 17 do 20 września. W nocy z 18 na 19 września dywizja wzmocniła polskie oddziały atakujące Tomaszów Lubelski. W nieskutecznym natarciu udział wziął 203 pp. W nocy z 22 na 23 września po naradzie oficerów sztabu, po stwierdzeniu niezdolności resztek dywizji, bez artylerii, do jakiegokolwiek działania, dowódca dywizji podjął decyzję o rozwiązaniu jednostki w rejonie wsi Ulów.

Osobne artykuły: Bitwa pod Biłgorajem (1939), Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim i Bitwa pod Proszowicami.

Ordre de Bataille i obsada personalna

Obsada personalna Dowództwa 55 DP (rez.) ^[a]

• dowódca dywizji – płk piech. Stanisław Kalabiński (dca PD 30 DP)
• dowódca piechoty dywizyjnej – płk piech. Józef Giza (dca Górnośląskiej BON)
• dowódca artylerii dywizyjnej – płk art. Eugeniusz Ignacy Luśniak
• dowódca saperów dywizyjnych – kpt. Czesław Wójtowicz
• szef służby sprawiedliwości – mjr aud. Władysław Różycki
• szef służby duszpasterskiej – ks. kapelan Wacław Jabłoński
• szef sztabu – ppłk dypl. Józef Ullman
• oficer operacyjny – kpt. dypl. Stanisław Czupryna
• pomocnik oficera operacyjnego – kpt. Michał Dawiskiba
• oficer informacyjny – kpt. Tadeusz Horoszkiewicz
• dowódca łączności – mjr Stefan Polz
• kwatermistrz – kpt. dypl. Roman Jan Różycki
• szef służby intendentury – por. int. z wsw Bohdan Romuald Kowalski
• komendant kwatery głównej – kpt. Karol Brandys
• szef sanitarny – mjr dr med. Józef Mazurek

Organizacja wojenna 55 DP ^[b]

Dowództwo 55 Dywizji Piechoty

• dowódcy broni i szefowie służb
• Sztab

Kwatera Główna 55 DP (23 pal, jako Rezerwa Personelu Etapowego Typ II Nr 24)

• kompania asystencyjna Nr
• pluton pieszy żandarmerii nr 66
• poczta polowa nr 105 (Urząd Pocztowo–Telegraficzny w Krakowie)
• sąd polowy Nr 53 (KRU Będzin)
• kompania gospodarcza KG 55 DP

Piechota dywizyjna

• 201 pułk piechoty
• 203 pułk piechoty
• 204 pułk piechoty
• kompania kolarzy

Artyleria dywizyjna

• samodzielny patrol meteorologiczny nr 65
• 65 pułk artylerii lekkiej

Jednostki broni

• 75 kompania saperów (5 batalion saperów w Krakowie)
• kompania telefoniczna nr 66
• pluton łączności Kwatery Głównej nr 66
• pluton radio nr 66
• drużyna parkowa łączności nr 66

Jednostki i zakłady służb

Uwagi

1. W nawiasach podano stanowiska służbowe oficerów dywizji zajmowane przed mobilizacją.
2. W nawiasach podano nazwy jednostek mobilizujących.