Akademia (uczelnia)

Akademia (łac. academia, starogr. Ἀκαδημία, Akademia) – początkowo zgromadzenie uczonych lub artystów, którzy kształcili się pod kierunkiem wybitnego autorytetu, mające na celu rozwój nauki i sztuki. Nazwa wywodzi się od starożytnej szkoły Platona założonej w gaju Akademosa.

Pierwsze nowożytne akademie powstały w epoce renesansu we Włoszech. Model współczesnej akademii nauk jako instytucji publicznej o zasięgu ogólnokrajowym ukształtował się w XVII–XVIII wieku. Współcześnie terminem tym nadal określa się zgromadzenia naukowców, np. Polska Akademia Nauk, oraz rodzaj uczelni.

Akademie w Polsce

W Polsce nazwa ta pojawia się w drugiej połowie XVI w. W okresie przedrozbiorowym określano nią zarówno uniwersytety (Akademia Krakowska), uczelnie aspirujące do miana uniwersytetu (Akademia Lwowska), jak i niektóre wyróżniające się szkoły niższego szczebla (Akademia Chełmińska).

Polskie uczelnie będące akademiami

Współcześnie uczelnia może używać w nazwie określenia akademia, jeśli jest uczelnią akademicką, tzn. prowadzi działalność naukową oraz posiada kategorię naukową A+, A albo B+ w co najmniej 1 dyscyplinie naukowej albo artystycznej^[1] (inne typy uczelni w Polsce to: uniwersytet, uniwersytet techniczny, uniwersytet przymiotnikowy, politechnika).

Uczelnie publiczne będące akademiami

O profilu humanistycznym

• Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie
• Akademia Piotrkowska

O profilu technicznym/techniczno-humanistycznym

• Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
• Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
• Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
• Akademia Kaliska im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
• Akademia Łomżyńska
• Akademia Zamojska

Akademie wojskowe

• Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu
• Akademia Sztuki Wojennej w Warszawie
• Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
• Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie
• Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie

Pozostałe akademie

• Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie
• Akademia Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie
• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie
• Akademia Pożarnicza

oraz

• akademie muzyczne
• akademie sztuk pięknych
• akademie wychowania fizycznego

Uczelnie niepubliczne będące akademiami

• Akademia Śląska w Katowicach
• Akademia Nauk Stosowanych TWP w Szczecinie
• Akademia Finansów i Biznesu Vistula
• Akademia Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie
• Akademia Polonijna w Częstochowie
• Europejska Akademia Sztuk w Warszawie
• Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie
• Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
• Akademia Ignatianum w Krakowie
• Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej
• Społeczna Akademia Nauk w Łodzi
• Polsko-Japońska Akademia Technik Komputerowych w Warszawie
• Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie
• Akademia Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu
• Akademia Górnośląska im. Wojciecha Korfantego w Katowicach
• Akademia Handlowa Nauk Stosowanych w Radomiu
• Akademia WIT w Warszawie