Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Baumgart (Baumgarten) – herb szlachecki używany przez rodzinę patrycjuszowską z Torunia. Nie należy mylić go, ani rodziny go używającej z rodziną kaszubską Baumgartenów i jej herbem.
Opis z wykorzystaniem zasad blazonowania, zaproponowanych przez Alfreda Znamierowskiego[1]:
W polu srebrnym drzewo o pniu brunatnym i koronie zielonej, ogrodzone płotem złotym. Klejnot: drzewo jak w godle. Labry: błękitne, podbite srebrem.
Żernicki natomiast podaje zupełnie inny wizerunek. Wedle niego herb wygląda następująco: W polu czerwonym klucz srebrny, który zamiast zęba u góry z prawej ma haczyk. W klejnocie klucz jak w godle między dwoma rogami[2].
Toruńska rodzina Baumgarten używała też gmerku, który przedstawiał rogacinę z żeleźcem uszczerbionym z lewej, zaćwieczoną na rombie. Gmerk ten przypomina herb opisywany przez Żernickiego (klucz z haczykiem zamiast zęba), czyli opis Żernickiego dotyczyłby gmerku poddanego heraldyzacji[2].
Jest to herb mówiący. Baum oznacza po niemiecku drzewo, garten − ogród.
Herb najwcześniej pojawił się w księdze genealogicznej skoligaconej rodziny Koyenów z 1630. Wymieniany przez Żernickiego (Der polnische Adel) oraz Gumowskiego (Herbarz patrycjatu toruńskiego), ale obaj autorzy opisują go odmiennie. Według Żernickiego rodzina znana była w Prusach już w 1589. Gmerk rodziny znany z drewnianej tablicy, która najpierw wisiała w kościele mariackim w Toruniu, zaś następnie w ratuszu. Przerysowywany w Herbarzu Austena i Albumie Steinera, pojawia się także w tzw. Manuscriptum Baumgartenianum, grubym foliale akt radzieckich rady miasta Torunia z lat 1346-1693. Znany jest sygnet z gmerkiem z roku 1720.
Rodzina zamieszkała w Toruniu już w XIV wieku, w radzie miejskiej zasiadała od XVII wieku, zajmując tam wysokie stanowiska. Andrzej Baumgarten (zm. 1630) był pierwszym radnym z tej rodziny, jego syn, Andrzej II (zm. 1684), był rajcą od 1660, opiekunem szkół miejskich, ławnikiem chełmińskim. W tym samym czasie pracował też inny rajca, Antoni Baumgarten, dobroczyńca instytucji miejskich i społecznych w Toruniu. Jan, syn Andrzeja II (zm. 1719), był sekretarzem miejskim, racją od 1701, burmistrzem od 1709, a także ławnikiem ziemskim chełmińskim i właścicielem dóbr Lipniaki. Dobra odziedziczył po nim jego syn, Jakub Fryderyk (zm. 1746). Wdowa po Jakubie Fryderyku sprzedała dobra ziemskie. Wspomniany Antoni pozostawił po sobie pamiętnik z czasów studiów za granicą w latach 1655-57.
Jedna rodzina herbownych (herb własny):
Baumgart (Baumgarten).
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.