wieś w województwie małopolskim Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Bielanka (dodatkowa nazwa w j. łem. Бiлянка – trb. Bilanka) – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Gorlice, 5 km na południe od drogi krajowej 28 Nowy Sącz – Gorlice.
| wieś | |
 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
173[1] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
38-311[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KGR |
| SIMC |
0425113 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Gorlice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gorlickiego  | |
 49°35′32″N 21°07′07″E[3] | |
Bielanka obejmuje powierzchnię 1014 ha[4]. Od północy graniczy z Szymbarkiem, od południowego wschodu z Leszczynami (gmina Uście Gorlickie) i od południowego zachodu z Łosiem (gmina Ropa).
Bielanka sięga początkami XIV wieku, kiedy to rycerze; Paweł Gładysz i jego syn Jan Gładysz, byli właścicielami terenów gorlickich, wszak 27 października 1359 w Sączu Jan, za zasługi rycerskie; swoje i ojca od Kazimierza Wielkiego otrzymał tereny, po obu stronach rzeki Zdyni Wielkiej i Zdyni Małej, cały las po obu brzegach rzeki Ropy, aby tam lokować mógł wsie na prawie magdeburskim.
W XV w. – wieś została założona przez potomka tych rycerzy Jana Gładysza herbu Gryf na prawie wołoskim, w jego dobrach u stóp Miejskiej Góry (643 m), Bartniej Góry (630 m) oraz północno-zachodnich ramion Magury Małastowskiej (813 m).
W 1486 roku Jan Gładysz z Szymbarku nabył w tym terenie gorlickim pobliskie Bielance miejscowości, takie jak np. pozostałe części wsi Polna od Jakuba Staszkowskiego, syna Stanisława za 400 grzywien. Po jego śmierci opiekunem małoletnich dzieci – dziedziców Bielanki, był w 1504 roku bratanek Jakub Gładysz z Kowalowych. Po osiągnięciu wieku dorosłego, dziedzictwo gorlickie przejął syn Jana, Erazm Gładysz. W roku 1557 właścicielem wsi był Stanisław Gładysz. Gładysze mieli w tej gorlickiej gminie w Szymbarku swój dwór obronny z 1540, z którego zarządzali swoimi posiadłościami nazywanymi niekiedy „dominium Ropae” m.in. Bielanką. Dwór przetrwał do dzisiejszych czasów. Od wielu lat remontowany, ma już odtworzone sgraffito, w ostatnich latach dzięki dotacji Unii Europejskiej Dwór odrestaurowano i udostępniono zwiedzającym.
Bielanka wraz z kluczem szymbarskim była następnie w posiadaniu Szymona Gładysza – pisarza grodzkiego, który był właścicielem kilku innych miejscowości, np.: Polnej i Szymonowic. Ostatnim z rodu Gładyszów w tej miejscowości był Paweł Gładysz, syn Szymona, do którego należał Szymbark do roku 1590 i Piotr Gładysz, który zeznał w testamencie z roku 1611, że Gładyszowie na zawsze przenoszą się z ziemi bieckiej w Sandomierskie. Na miejsce Gładyszów przybyli Strońscy, później Siedleccy, Bronikowscy.
Po przemarszach konfederatów barskich pod dowództwem Kazimierza Pułaskiego i po wkroczeniu wojsk zaborczych, w 1773 wybudowano cerkiew greckokatolicką Opieki Bogurodzicy.
Z końcem XVIII w nabył tę miejscowość ks. Jan Bochniewicz, prałat gnieźnieński. W 1808 przekazał on klucz szymbarski na własność swym siostrom i siostrzeńcom.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego.
23 czerwca 2012 rozpoczęto budowę nowej murowanej cerkwi prawosławnej pod wezwaniem Opieki Matki Bożej i Poczajowskiej Ikony Matki Bożej (w miejscowości ma swoją siedzibę parafia prawosławna). Plac pod budowę cerkwi poświęcił biskup gorlicki Paisjusz. Obiekt oddano do użytku i poświęcono 7 września 2014 roku[7].
Bielanka jest jednym z wielu skupisk łemkowskich w Beskidzie Niskim, i pierwszą miejscowością na Łemkowszczyźnie, której mieszkańcy wystąpili o zgodę na stosowanie podwójnej, polsko-łemkowskiej nazwy miejscowości[8][9]. Za przyjęciem podwójnej nazwy wsi głosowało 32, przeciw 31 osób. Nazwa Бiлянка została urzędowo wprowadzona 24 listopada 2008 roku.
Według danych powszechnego spisu ludności przeprowadzonego w 1921 roku w Bielance mieszkało 404 osoby, w tym 366 narodowości rusińskiej, 24 polskiej i 13 żydowskiej[10]. Mimo dramatycznych powojennych dziejów – przesiedleń na Ukrainę i wysiedleń na Ziemie Zachodnie w ramach akcji „Wisła” – współczesna Łemkowszczyzna żyje. Wielu Łemków powróciło, zachowało język, tradycję, kulturę.
W Bielance mieszkał Stefan Hładyk, współzałożyciel i wieloletni przewodniczący Zjednoczenia Łemków. Został pochowany na miejscowym cmentarzu[11].
Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[12]
.jpg)
.jpg)
Schronisko PTTK na Magurze Małastowskiej – Przełęcz Zdżar (550 m n.p.m.) – Bielanka – Szymbark – Maślana Góra (753 m n.p.m.) (Szlak im. Wincentego Pola)
Gorlice – Bartnia Góra – Bielanka – Miejska Góra – Ropa – Wawrzka – Florynka – Jamnica
