Bitwa pod Negapatam (1758)

Bitwa pod Negapatam miała miejsce 3 sierpnia 1758^{[uwaga 1]} w trakcie III wojny w Karnatace, będącej kolonialnym frontem wojny siedmioletniej.

Bitwa pod Negapatam

wojna siedmioletnia (III wojna w Karnatace 1757-1763)
George Pocock
Czas	1758
Miejsce	Negapatam
Terytorium	Indie
Wynik	Bez rozstrzygnięcia; strategiczny sukces brytyjski
Strony konfliktu
Wielka Brytania Francja
Dowódcy
George Pocock Anne Antoine d'Aché
Siły
7 okrętów liniowych 8 okrętów liniowych i eastindiamenów
Straty
31 zabitych i 166 rannych 250 zabitych i 600 rannych
Położenie na mapie Indii miejsce bitwy
10°46′N 79°50′E

Do bitwy doszło kilka miesięcy po bitwie pod Cuddalore. Eskadra angielska George Pococka (7 okrętów) w 25 lipca 1758 r. pojawiła się w rejonie Pondicherry, gdzie 28 napotkała francuską eskadrę stojącą na redzie. Francuzi podnieśli kotwicę i odpłynęli do Porto Novo. Przez następne kilka dni eskadry, wykorzystując zmienne wiatry (bądź będąc unieruchamianym przez ciszę) na zmianę napotykały się i traciły z oczu. Wreszcie, o świcie 3 sierpnia Pocock napotkał okręty d'Aché koło Negapatam, ustawione w linię bojową^[1]. Z wyjątkiem okrętu flagowego „Zodiaque”, francuskie jednostki były silnie uzbrojonymi eastindiamenami^[2].

Linię francuską prowadził silny „Comte de Provence” (74 działa), więc Pocock nakazał 64-działowemu „Elizabeth” zajęcie wiodącej pozycji w miejsce słabszego „Tigera”. Nim doszło do walki, Anglików unieruchomił sztil. Francuzi, pchani bryzą lądową przepłynęli za brytyjskim szykiem, ale ok. 11, gdy podniosła się bryza morska, znaleźli się na zawietrznej i Pocock nakazał atak, wykorzystując sprzyjające warunki. Starcie rozpoczęło się przed godziną 13. Na prowadzącym „Comte de Provence” wybuchł pożar i okręt wycofał się z linii, jego następca „Duc de Bourgogne” przejął ciężar ataku „Elizabeth”. Kolejny w szyku „Zodiaque” odniósł uszkodzenie steru i wyszedł z linii, a gdy tylko do niej powrócił, wybuch działa i pożar spowodował kolejne awarię steru i zderzenie z „Duc d’Orléans”. Splątane okręty znalazły się pod ciężkim ogniem brytyjskim, podobnie jak kolejne dwa, „Condé” i „Moras”. Gdy francuskiemu admirałowi udało się uwolnić swój okręt ze splątania, dał sygnał do odwrotu. Brytyjczycy mając poważnie uszkodzony takielunek ścigali go, ale o godzinie trzeciej Francuzi znaleźli się poza zasięgiem ognia. Pościg trwał do wieczora, aż z zapadnięciem zmroku Brytyjczycy zakotwiczyli. Flotylla francuska podążyła do Pondicherry, gdzie zakotwiczyła pod osłoną dział fortów^[1].

Skład flot w bitwie pod Cuddalore

Eskadra brytyjska

Skład eskadry brytyjskiej^[1]:

• „Yarmouth”, 64 działa (flagowy)
• „Elizabeth”, 64 działa
• „Tiger”, 60 dział
• „Weymouth”, 60 dział
• „Cumberland”, 56 dział
• „Salisbury”, 50 dział
• „Newcastle”, 50 dział
• „Queensborough”, 24 działa

Eskadra francuska

Skład eskadry francuskiej^{[1][uwaga 2]}:

• „Zodiaque”, 74 działa (flagowy)
• „Comte de Provence”, 74 działa
• „Saint-Louis”, 64 działa
• „Vengeur”, 64 działa
• „Duc d’Orléans”, 60 dział
• „Duc de Bourgogne”, 60 dział
• „Condé”, 50 dział
• „Moras”, 50 dział
• „Dilligente”, 24 działa

Brytyjczycy stracili 31 zabitych i 166 rannych, mieli też poważnie uszkodzone maszty, przed których utratą uchroniła ich dobra pogoda. Francuskie straty były dużo poważniejsze, odpowiednio 250 zabitych i 600 rannych (na samym „Zodiaque” było niemal 200 zabitych i ciężko rannych). Rany odnieśli obaj dowódcy^[1]. Po bitwie d'Aché uznał, że nie jest w stanie podjąć kolejnej walki i nie chcąc ryzykować pobytu przy indyjskich wybrzeżach, odpłynął na Mauritius. Pocock nie zdołał go przechwycić, ponieważ nie spodziewał się takiego manewru^[1]. Na domiar złego, d'Aché, skonfliktowany z Lallym, odmawiał przysłania posiłków, co umożliwiło Brytyjczykom obronienie Madrasu, ponieważ ich flota miała wolny dostęp do portu i mogła zaopatrywać miasto morzem^[3].

Uwagi

1. Jean-Claude Castex określa starcie mianem bitwy pod Tranquebar i podaje datę 1 sierpnia.
2. Jean-Claude Castex podaje w miejsce „Dilligente” fregatę „Sylphide” i wlicza w skład eskadry „Bien-Aimé”, który wg T.H. Mahana miał zatonąć nazajutrz po bitwie pod Cuddalore, w kwietniu.

Przypisy

1. Alfred Thayer Mahan: Major operations of the Royal Navy, 1762–1783. Boston: Little, Brown, and company, s. 178–181.
2. Jean-Claude Castex: Dictionnaire des batailles navales franco-anglaises. Presses Université Laval, 2004, s. 390-391. ISBN 978-2-7637-8061-0. (fr.).
3. Paweł Piotr Wieczorkiewicz: Historia wojen morskich. T. 1: Wiek żagla. Warszawa: Wydawnictwo Puls, 1995, s. 329. ISBN 1-85917-030-7.