Bitwa pod Poniecem

Bitwa pod Poniecem – starcie zbrojne, które miało miejsce 7 listopada 1704 roku^[a] podczas III wojny północnej.

Bitwa pod Poniecem

III wojna północna
Domniemana mogiła Szwedów poległych w bitwie pod Poniecem (2006)
Czas	7 listopada 1704
Miejsce	Poniec, na północ od wsi Janiszewo
Terytorium	Wielkopolska
Wynik	taktycznie nierozstrzygnięta, strategiczne zwycięstwo saskie
Strony konfliktu
Elektorat Saksonii Szwecja
Dowódcy
Johann Matthias von der Schulenburg Karol XII
Siły
4 000 piechoty 900 jazdy 7 000 jazdy
Straty
500 ludzi, 1 działo 1 500 ludzi
Położenie na mapie Ponieca miejsce bitwy
Położenie na mapie Polski miejsce bitwy
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego miejsce bitwy
Położenie na mapie gminy Poniec miejsce bitwy
51°45′29,88″N 16°49′00,12″E

Opis bitwy

Bitwa stoczona została w pobliżu miejscowości Poniec przez kawaleryjską armię szwedzką (7 000 żołnierzy) dowodzoną przez króla Karola XII z korpusem saskim (4 900 żołnierzy) dowodzonym przez generała Johanna Matthiasa von der Schulenburga.

Ścigany przez Karola XII (7 000 jazdy) generał Schulenburg (4 000 piechoty i 900 jazdy) wieczorem 7 listopada doszedł do wniosku, że nie zdąży uciec Szwedom. Postanowił zatem stoczyć bitwę obronną pod Poniecem, na północ od wsi Janiszewo. Sasi ustawili się w dwie linie, przy czym w centrum stanęła większość piechoty, a na skrzydłach nieliczna jazda wzmocniona dwoma batalionami. Działa ustawione zostały między obu liniami. Nocą 8 listopada jazda szwedzka z marszu rozproszyła jazdę saską i rozbiła dwa saskie bataliony. Jednak szarża Szwedów na saskie centrum załamała się w zmasowanym ogniu piechoty i artylerii. Wykorzystując korzystne warunki terenowe Sasi ustawili się w czworobok. Z tyłu przed szarżą chronił ich las, a z przodu rów. Szwedzi szarżowali aż pięć razy, jednak bez powodzenia. Gdy Karol XII wycofał się do Ponieca, Johann Matthias von der Schulenburg natychmiast to wykorzystał, zostawił rannych i ruszył w kierunku Odry. Zdążył przeprawić swe wojska, zanim na drugim brzegu pojawiła się jazda szwedzka.

W bitwie Sasi stracili 500 ludzi i 1 działo, Szwedzi natomiast 1 500 ludzi^[1]. Bitwa taktycznie była nierozstrzygnięta, strategicznie natomiast wygrał ją jednak generał Schulenburg, który zdołał uratować swój korpus przed zniszczeniem. Nie zmieniło to faktu, że bitwa ta była ukoronowaniem udanej dla Karola XII kampanii roku 1704, w wyniku której Wielkopolska została całkowicie oczyszczona z wojsk saskich.

Uwagi

1. W starszej literaturze datę bitwy określano na dzień 8 listopada. W okresie III wojny północnej (do 1710 roku), Szwecja używała zmodyfikowanej wersji kalendarza juliańskiego, w którym różnica (względem kalendarza gregoriańskiego) wynosiła nie 11 a 10 dni. Nieuwzględnienie tego faktu spowodowało, że bitwę błędnie datowano, zobacz wstęp: Jacek Burdowicz-Nowicki, Piotr I, August II i Rzeczpospolita. 1697–1706, Kraków: Arcana, 2010, ISBN 978-83-60940-33-4.