Lewodopa

Lewodopa (łac. levodopum), L-DOPA – organiczny związek chemiczny, naturalny aminokwas, enancjomer D-DOPA o konfiguracji L (co odpowiada konfiguracji S w konwencji CIP), amina katecholowa. Powstaje w organizmie w wyniku hydroksylacji L-tyrozyny, podczas reakcji katalizowanej przez hydroksylazę tyrozynową. Będąc prekursorem dopaminy, jest metabolitem pośrednim w szlaku syntezy adrenaliny:

Szlak metaboliczny biosyntezy adrenaliny: tyrozyna → DOPA → dopamina → noradrenalina → adrenalina

Lewodopa

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) kwas (2S)-2-amino-3-(3,4-dihydroksyfenylo)propanowy Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. levodopum inne L-3,4-dihydroksyfenyloalanina, L-DOPA (z ang. dihydroxyphenylalanine)
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C9H11NO4
Masa molowa	197,19 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek[1]
Identyfikacja
Numer CAS	59-92-7
PubChem	6047
DrugBank	DB01235
SMILES C1=CC(=C(C=C1CC(C(=O)O)N)O)O
Właściwości Rozpuszczalność w wodzie 1,65 g/kg (20 °C)[2] w innych rozpuszczalnikach rozpuszczalna w metanolu i w zasadach[3], w DMSO poniżej 1 mg/ml (25 °C), w 0,5 M HCl 50 mg/ml, praktycznie nierozpuszczalna w chloroformie[4], etanolu[1], eterze dietylowym i benzenie[3] Temperatura topnienia 276–278 °C[3][5] Temperatura rozkładu 285 °C[6] logP −2,39[6] Kwasowość (pKa) pKa1 2,32, pKa2 8,72, pKa3 9,96, pKa4 11,79[7]
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-06-30] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanego źródła[5] Uwaga Zwroty H H302, H315, H319, H335 Zwroty P P301+P312+P330, P305+P351+P338 Numer RTECS AY5600000 Dawka śmiertelna LD50 1780 mg/kg (szczur, doustnie)[6]
Podobne związki
Podobne związki	dekstrodopa (D-DOPA), dopachinon, tyrozyna, dopamina
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N04BA01, N04BA02, N04BA03
Farmakokinetyka Działanie przeciwparkinsonowskie Biodostępność 30% Okres półtrwania 50–90 min Wiązanie z białkami osocza i tkanek wysokie Metabolizm komórkowy Wydalanie 70–80% z moczem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie

Podnosi poziom testosteronu oraz zwiększa syntezę i wydzielanie hormonu wzrostu. Występuje między innymi w świerzbcu właściwym^[8] oraz bobie^[9]. Jest metabolitem przejściowym melaniny w procesie melanogenezy.

Użycie medyczne

Lewodopa należy do najskuteczniejszych leków stosowanych w chorobie Parkinsona. Jako prekursor dopaminy przechodzi przez barierę krew–mózg, której ona sama nie jest w stanie przekroczyć. Następnie w ośrodkowym układzie nerwowym jest metabolizowana do dopaminy przy udziale dekarboksylazy aromatycznych L-aminokwasów, co skutkuje zwiększeniem stężenia tego neuroprzekaźnika w mózgu.

Dekarboksylacja DOP-y zachodzi również w obwodowym układzie nerwowym, co jest efektem niepożądanym, dlatego zwykle podaje się ją z inhibitorem dekarboksylazy obwodowej (karbidopą), który hamuje ten proces poza mózgiem^[10].

Przypisy

1. Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
2. Haynes 2016 ↓, s. 5-155.
3. Haynes 2016 ↓, s. 3-338.
4. Haynes 2016 ↓, s. 7-43.
5. 3,4-Dihydroksy-L-fenyloalanina (nr 37830) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-06-30]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
6. Levodopa, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-08-03] (ang.).
7. Haynes 2016 ↓, s. 5-93.
8. Mucuna pruriens [online], hort.purdue.edu [dostęp 2016-10-11].
9. OlehO. Hornykiewicz OlehO., A brief history of levodopa, „Journal of Neurology”, Suppl 2, 2010, S249–S252, DOI: 10.1007/s00415-010-5741-y, PMID: 21080185.
10. Dopa decarboxylase inhibitors, „British Medical Journal”, 4 (5939), 1974, s. 250–251, DOI: 10.1136/bmj.4.5939.250, PMID: 4425849, PMCID: PMC1612227.

Bibliografia

• CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

Linki zewnętrzne

• Biochemistry of Parkinson’s Disease. Viartis (ang.)

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Encyklopedie internetowe (rodzaj indywiduum chemicznego):

• Britannica: science/levodopa
• NE.se: levodopa
• Catalana: 0119241