Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dialekt hanacki[3] lub dialekt środkowomorawski (cz. nářečí středomoravská, nářečí hanácká, středomoravská nářeční skupina, hanácká nářeční skupina) – jeden z czterech tradycyjnie wyróżnianych dialektów języka czeskiego, używany we wschodniej części czeskiego obszaru językowego, na zachodnich i środkowych Morawach[4][5] . Dialekt hanackich dzieli się na cztery mniejsze obszary: gwary południowohanackie, północnohanackie, peryferyjne gwary zachodniohanackie i wschodniohanackie[2].
Gwary hanackie charakteryzują się zmianami ý > eɪ̯ > é, ú > ou̯ > ó; zwężeniem é > í; częstym występowaniemspółgłosek miękkich ň, ť, ď przed spółgłoskami oraz na końcu wyrazu; udźwiękocznienie w grupie sh; grupa šč na miejscu literackiego šť; udźwięczniającą fonetyka międzywyrazowa; w morfologii charakterystyczne są formy rzeczowników żeńskich w mianowniku i bierniku typu ulica - ulicu; formy czasownika pierwszej osoby liczby pojedynczej w czasie teraźniejszym typu chcu ; trzecia osoba liczby mnogiej czasu teraźniejszego zakończona na -ijó i inne cechy dialektalne[4][5] .
Obszar występowania dialektów hanackich obejmuje centralną i zachodnią część Moraw, przede wszystkim terytorium historycznego i etnograficznego regionu Hany z pierwotną ludnością czeską (morawską), z wyłączeniem obszarów zaludnionych po II wojnie światowej. Terytorium to obejmuje większość Kraju południowomorawskiego (z wyłączeniem południowo-wschodnich regionów), większość Kraju ołomunieckiego (z wyłączeniem jego skrajnie północnych regionów) oraz wschodnie regiony regionu Kraju Wysoczyna.
Od zachodu tereny dialektów czeskich sąsiadują z obszarem dialektów hanackich. Na wschodzie i południowym wschodzie dialekty hanackie graniczą z obszarem zachodnich peryferyjnych dialektów dialektów wschodniomorawskich (morawsko-słowackich). Od północy i południa do dialektów hanackich przylegają nowo zaludnione tereny (na których przed II wojną światową rozpowszechnione były dialekty języka niemieckiego) z mieszanymi dialektami czeskimi, a od południowego zachodu obszar hanacki graniczy z niemieckojęzyczną Austrią[2].
Gwary hanackie charakteryzują się następującymi cechami fonetycznymi i morfologicznymi[4][5][6]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.