Fort XII Twierdzy Toruń

Fort XII Twierdzy Toruń (dawny Va Ulrich von Jungingen, od 1920 im. Władysława Jagiełły^[1]) – fort pośredni na terenie poligonu toruńskiego.

Fort XII Władysław Jagiełło
Fort Va Ulrich von Jungingen

nr rej. A/303 z 5 października 1971
Kaponiera fortu
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Okólna / Inowrocławska
Typ budynku	fort
Rozpoczęcie budowy	1890
Ukończenie budowy	1893
Położenie na mapie Torunia Fort XII Władysław Jagiełło Fort Va Ulrich von Jungingen
Położenie na mapie Polski Fort XII Władysław Jagiełło Fort Va Ulrich von Jungingen
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Fort XII Władysław Jagiełło Fort Va Ulrich von Jungingen
52°59′06,48″N 18°35′38,00″E

Historia

Został zbudowany w latach 1887–1889^[1] jako standardowy fort pośredni (bardzo podobny konstrukcyjnie do fortu VI) z cegły i betonu, na planie trapezu^{[potrzebny przypis]}. Miał wzmacniać południową linię obronną miasta, jego ogień artyleryjski (z sześciu otwartych stanowisk^{[potrzebny przypis]}) sięgał do miejscowości Wygoda-Popioły^[1]. Obiekt otaczała sucha fosa i wały ziemne, zaś jego załogę stanowiła 1 kompania piechoty zakwaterowana w 10 pomieszczeniach mieszkalnych^{[potrzebny przypis]}.

Wkrótce po zakończeniu prac budowlanych przeszedł modernizację: wzmocnione zostało sklepienie poprzez położenie metrowej warstwy betonu, podwyższono wały ziemne. Ze względu na korzystne umiejscowienie w terenie fort był odpowiednio zamaskowany; ostrzał z jego stoków, zamaskowanych dodatkową warstwą roślinności, sięgał do 800 m^[1]. W 1897 roku w lewym narożniku czołowym obiektu umieszczono stanowisko armaty kalibru 10 cm. Fort posiadał również dwa tradytory na 4 działa, zachowane do dnia dzisiejszego w ruinie^{[potrzebny przypis]}. Od 1908 roku fort został eksperymentalnie otoczony drutem kolczastym pod napięciem, a na jego terenie wzniesiono niestosowaną w innych toruńskich warowniach betonową przeciwskarpę. Wnętrze fortu oświetlano przy pomocy motora ropnego^[1]. Podobnie areną eksperymentu fort stał się w 1911 roku, kiedy dokonano ćwiczebnego podminowania części murów opasowych zewnętrznych i wysadzono je w powietrze, by częściowo je w roku następnym odbudować. Obiekt stale służył jako koszary^[2].

W 1920 roku wojska niemieckie zniszczyły umieszczone w forcie instalacje telefoniczną i telegraficzną oraz zabrały mechaniczne elementy wyposażenia^{[potrzebny przypis]}. W latach 1920–1922 fort stał pusty^[1], następnie regularnie kwaterowano tutaj żołnierzy artylerii uczestniczących w ćwiczeniach na poligonie. W 1941 był czasowym miejscem przetrzymywania jeńców radzieckich skierowanych następnie do obozu na toruński Glinkach^{[potrzebny przypis]}.

Fort jest w stanie średnim, koszary, schrony, magazyny oraz stanowiska dowódcze są czytelne, Zniszczone fosy obu barków. Oba kojce przeciwskarpowe w ruinie (częściowo czytelne). Obiekt jest dostępny i opuszczony co sprawia, że zarasta i popada w ruinę^{[potrzebny przypis]}.

Przypisy

1. Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 203.
2. Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 204.

Bibliografia

• Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer: Twierdza Toruń. Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004. ISBN 83-89706-12-1.