Gołąb w kulturze i wierzeniach
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Gołębie z dawna wywoływały dwojakie, często dość sprzeczne skojarzenia i uczucia. Wierność pary gołębi wzbudzała sympatię człowieka, ale gruchanie samców – irytację, gdyż często kojarzono je z bolesnymi jękami duszącego się człowieka. Wyraża to i prorok Izajasz: „Jak pisklę jaskółcze tak kwilę, wzdycham jak gołębica” (Ks. Izajasza 34, 18). Równie często odgłosy te kojarzono ze stosunkiem miłosnym. Zgodę i wzajemną miłość obrazowano nierzadko w postaci dwóch gołębi stykających się dziobami, zaś wdowieństwo symbolizowano czarnymi ptakami. Zwłaszcza w Indiach gołębia o ciemnym upierzeniu uważano za zwiastun śmierci. Natomiast białego gołębia dość powszechnie uznawano za talizman zdrowia i antidotum na zarazę. Pojawiający się w marzeniu sennym miał wróżyć szczęśliwe wydarzenie.
Antyczni Grecy widzieli w nim dominację duszy nad ciałem (w alchemii gołąb w ołowiu oznaczał ducha w materii), a wiele cywilizacji uznawało go za przewodnika dusz po śmierci. Ptak z różdżką oliwną stanowił oznakę pokoju, a także harmonii. W mitologii grecko-rzymskiej pod postacią gołębicy ukazywano Afrodytę, Wenus – boginię miłości. Sanktuarium Afrodyty w Pafos na Cyprze znane było z gołębi, które określano mianem „ptaków pafijskich”. Inne wierzenia widziały w nim symbol arcykobiecej bogini płodności: babilońskiej Isztar, kananejskiej Aszery, fenickiej Tanit, syryjskiej Atargatis, a także małoazjatyckiej Wielkiej Macierzy Bogów Kybele. Zapoznanie Greków z tą rozpowszechnioną wschodnią symboliką tłumaczy mit opowiadający o tym, jak z egipskich Teb miał przylecieć gołąb i usiadłszy na dębie w Dodonie, przemówił ludzkim głosem polecając założyć tam wyrocznię.
Wschodnie, z punktu widzenia Europejczyków, narody gołębia kojarzyły zawsze z duchem i duszą, a mieszkańcy Syrii umieszczali nad grobowcami domki dla gołębi, które miały oznaczać ulatującą duszę ludzką. W niektórych tamtejszych krajach obejmowano je zwyczajową ochroną – ich zabicie było czynem nieetycznym. Wśród mahometan cieszyły się życzliwym respektem z uwagi na to, iż pomogły skutecznie odwrócić uwagę nieprzyjaciół proroka Mahometa podczas jego ucieczki do Medyny (hidżra). Nie przeszkadza to temu, iż na Bliskim Wschodzie gołąb (zarówno dziki, jak i udomowiony) jest istotnym źródłem pożywienia od czasów starożytnych. Także w średniowieczu i później w wielu krajach świata uchodził za kulinarny przysmak – nie tylko w kuchni francuskiej, lecz również indonezyjskiej czy chińskiej.
Gołębia uważa się za jednego z pierwszych ptaków udomowionych. Już starożytni Egipcjanie używali go do przenoszenia wiadomości. Przez długie wieki spełniał rolę dzisiejszej poczty. W Grecji rozpoczęto hodowlę tych ptaków po klęsce floty fenicko-perskiej pod Atos (492 p.n.e.), gdy Persowie wypuścili święte gołębie z klatek. Gwiazdozbiór Plejad wyobrażano sobie jako stado dzikich gołębi, co miało upamiętniać samobójczą śmierć nimfy Plejady, córki Atlasa[1].
Poza tym gołąb symbolizował niebiańską czystość, odrodzenie, uskrzydlone dążenia, natchnienie boskie, prostotę, szczerość, zazdrość, melancholię, pobożność, ofiarę, pokorę, rozkosz, prawdę, mądrość, dumę i niewinność. Jeden z najbardziej znanych rysunków Pabla Picassa to „Gołąb pokoju”. W polityce nazwę „gołębi” zazwyczaj odnosi się do zwolenników kompromisu i ugody.