Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Grupy artylerii (GA) – oddziały i pododdziały artylerii organicznej wielkich jednostek piechoty i kawalerii oraz artylerii Odwodu Naczelnego Wodza stacjonujące na terenie jednego okręgu korpusu i podporządkowane dowództwu grupy artylerii (DGA).
Dowództwo GA oraz podporządkowane mu oddziały i pododdziały artylerii Odwodu Naczelnego Wodza (ONW) zarówno w czasie pokoju, jak i wojny nie tworzyły związku taktycznego artylerii (brygady lub grupy).
Dowództwo GA było pokojowym organem dowodzenia artylerią i kontroli stanu jej wyszkolenia. W czasie mobilizacji rozformowywano je, a na ich bazie tworzono dowództwa artylerii armii i grup operacyjnych. Dowództwa artylerii armii były wyłącznie fachowymi organami dowódców armii i grup operacyjnych w sprawach artylerii.
Dowódca grupy artylerii podlegał I wiceministrowi spraw wojskowych[1] za pośrednictwem szefa Departamentu Artylerii MSWojsk. W stosunku do żołnierzy pełniących służbę w jednostkach artylerii ONW posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy dywizji, natomiast w stosunku do żołnierzy pełniących służbę w pułkach i dywizjonach artylerii organicznej wielkich jednostek posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy piechoty dywizyjnej[2], wyłącznie podczas szkoły ognia.
W skład dowództwa grupy wchodzili: dowódca (etat generała brygady) i 2 oficerów sztabowych oraz personel kancelaryjny. Z dniem 1 września 1931 zniesione zostało stanowisko II oficera sztabu w Dowództwie 11 Grupy Artylerii. Stanowisko to przywrócono dopiero w roku 1938.
28 października 1935 dokonano zmian w podporządkowaniu grup artylerii. Od tej chwili dowódcy grup podlegali I wiceministrowi spraw wojskowych poprzez szefa Departamentu Artylerii MSWojsk wyłącznie w sprawach organizacji i wyszkolenia, natomiast w pozostałych kwestiach - służbowo i dyscyplinarnie - dowódcom okręgów korpusów. 21 maja 1937 11 Grupa Artylerii została podporządkowana dowódcy Obrony Przeciwlotniczej MSWojsk, a 20 maja 1938 przemianowana na Grupę Artylerii Przeciwlotniczej. W sierpniu 1939 dotychczasową Grupę Artylerii Przeciwlotniczej (GAPlot) podzielono na: 1 GAPlot i 2 GAPlot – obie z siedzibą w Warszawie.
Dowódcy GA podporządkowane były bezpośrednio oddziały i pododdziały artylerii ONW, natomiast w stosunku do jednostek artylerii organicznej wielkich jednostek sprawował kontrolę stanu wyszkolenia. Do obowiązków dowódcy grupy artylerii należała współpraca z inspektorami armii, generałami do prac i generałami inspekcjonującymi oraz dowódcami okręgów korpusów w zakresie inspekcji i spraw garnizonowych podporządkowanych im jednostek.
W 1935 poszczególne grupy artylerii podlegały pod względem inspekcji niżej wymienionym inspektorom armii i generałom do prac:
Każda z grup artylerii składała się w zasadzie z jednego pułku artylerii ciężkiej i trzech pułków artylerii lekkiej oraz 1-3 dywizjonów artylerii konnej.
Dowódcy 1 GA podporządkowano ponadto 1 Pułk Artylerii Najcięższej w Górze Kalwarii i 2 Dywizjon Pomiarów Artylerii w Rembertowie oraz pod względem kontroli stanu wyszkolenia 32 Dywizjon Artylerii Lekkiej z Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie i 1 Dywizjon Pociągów Pancernych w Jabłonnie (pododdział broni pancernych podporządkowany dowódcy 3 Grupy Pancernej w Warszawie).
Dowódcy 3 GA podporządkowano ponadto samodzielną 2 Baterię Pomiarów Artylerii w Wilnie oraz pod względem kontroli stanu wyszkolenia 33 Dywizjon Artylerii Lekkiej z Obszaru Warownego „Wilno” i Baterię Artylerii Lekkiej KOP „Osowiec” z Centralnej Szkoły Podoficerskiej KOP w Osowcu.
Dowódcy 5 GA podporządkowano ponadto pod względem kontroli stanu wyszkolenia 2 Dywizjon Pociągów Pancernych w Niepołomicach (pododdział broni pancernych podporządkowany dowódcy 3 Grupy Pancernej w Warszawie).
Dowódcy 6 GA podporządkowano ponadto 1 Pułk Artylerii Motorowej w Stryju oraz pod względem kontroli stanu wyszkolenia Dywizjon Artylerii Lekkiej KOP „Czortków” z Brygady KOP „Podole”.
Dowódcy 9 GA podporządkowano ponadto pod względem kontroli stanu wyszkolenia Baterię Artylerii Lekkiej KOP „Kleck” z Pułku KOP „Snów” i artylerię Flotylli Rzecznej MW w Pińsku.
W 1938 sformowane zostały trzy dywizjony artylerii ciężkiej dla 18, 26 i 28 Dywizji Piechoty, a w następnym roku kolejne cztery dla 16, 17, 20 i 30 DP. W następnej kolejności zamierzano sformować dywizjony dla 25 i 29 DP.
31 Pułk Artylerii Lekkiej i 1 Dywizjon Pomiarów Artylerii podporządkowane były komendantowi Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu[3]
W dywizjach piechoty, w których powstały dywizjony artylerii ciężkiej utworzono etatowe stanowiska dowódcy artylerii dywizyjnej. Nowo powstałe dywizjony podporządkowano pod względem kontroli stanu wyszkolenia następującym dowódcom grup artylerii:
W kampanii wrześniowej 1939 dowódcy grup artylerii zajmowali następujące stanowiska służbowe:
1 GA | płk art. Michał Gałązka | dowódca artylerii Armii „Modlin” | hon. gen. bryg. 15 VIII 1962 |
2 GA | płk art. Henryk Kreiss | dowódca artylerii GO „Piotrków” | - |
3 GA | płk dypl. dr Stanisław Künstler | dowódca artylerii Armii „Prusy” | gen. bryg. 1 I 1964 |
4 GA | płk art. Leonard Lubański | dowódca artylerii Armii „Łódź” | - |
5 GA | płk art. Leon Bogusławski | dowódca artylerii Armii „Kraków” | - |
6 GA | płk art. Karol Ignacy Nowak | dowódca artylerii Armii „Karpaty” | - |
7 GA | płk art. Michał Jancewicz | dowódca artylerii Armii „Poznań” | - |
8 GA | płk art. Józef Korycki | dowódca artylerii Armii „Pomorze” | - |
9 GA | płk art. Ludwik Buczek | dowódca artylerii GO „Bielsko” | - |
10 GA | płk art. dr Ludwik Ząbkowski | dowódca artylerii Zgrupowania Południowego Armii „Prusy” | gen. bryg. 1 IV 1945 |
Dowództwa grup artylerii miały zostać utworzone w terminie do 15 stycznia 1929, w miejsce dotychczasowych okręgowych szefostw artylerii. Podstawę organizacji stanowił rozkaz L. 1019/Org. tjn. Ministra Spraw Wojskowych z 31 grudnia 1928. Ze względu na problemy ze skompletowaniem obsady kadrowej, 20 lutego 1929 postanowiono przedłużyć termin sformowania dowództw. Miały one osiągnąć gotowość w ciągu miesiąca od daty ogłoszenia obsady personalnej w „Dzienniku Personalnym MSWojsk”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych o mianowaniu dowódców grup z równoczesnym zwolnieniem z dotychczasowych stanowisk opublikowane zostały w Dzienniku Personalnym MSWojsk nr 7 z 11 kwietnia 1929. Dowodzenie nowo powstałymi grupami powierzone zostało niżej wymienionym generałom i oficerom:
zastępca szefa Departamentu Artylerii MSWojsk | płk art. Kazimierz Schally | dowódca 1 GA |
szef 2 Okręgowego Szefostwa Artylerii | gen. bryg. Józef Plisowski | dowódca 2 GA |
szef 3 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Witold Roszkowski | dowódca 3 GA |
szef 4 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Stanisław Miller | dowódca 4 GA |
szef 5 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Jan Maciej Bold | dowódca 5 GA |
szef 6 Okręgowego Szefostwa Artylerii | gen. bryg. Mikołaj Majewski | dowódca 6 GA |
szef 7 Okręgowego Szefostwa Artylerii | gen. bryg. Jan Medwadowski | dowódca 7 GA |
szef 8 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Stanisław Marian Rohoziński | dowódca 8 GA |
szef 9 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Eugeniusz Gałuszczyński | dowódca 9 GA |
dowódca artylerii konnej 1 Dywizji Kawalerii | płk art. Rudolf Niemira | dowódca 10 GA |
szef 1 Okręgowego Szefostwa Artylerii | płk art. Rudolf Kazimierz Underka | dowódca 11 GA |
16 kwietnia 1919, w miejsce etatu oficera artylerii-referenta broni, nakazano sformować wydziały artyleryjskie we wszystkich dowództwach okręgów generalnych. Naczelnicy wydziałów artyleryjskich podporządkowani zostali szefom sztabów odnośnych dowództw okręgów generalnych.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.