Inkwizycja rzymska
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Inkwizycja rzymska – współczesne określenie zreformowanej inkwizycji papieskiej, działającej po 1542 roku głównie na terenie państw włoskich[uwaga 1], podlegającej zwierzchnictwu i kontroli ze strony centralnego organu Kurii Rzymskiej, tj. Świętej Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, zwanej także Świętym Oficjum.
W węższym znaczeniu określenie to używane jest w stosunku do samej Świętej Kongregacji Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, wówczas jednak powinno być pisane wielkimi literami jako skrócona forma oficjalnej nazwy własnej tego organu.
Lokalne trybunały inkwizycji rzymskiej istniały do 1860 roku, natomiast Święta Kongregacja Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji istnieje do dziś pod nazwą Dykasteria Nauki Wiary.
Choć historycy są zgodni, że inkwizycja rzymska była instytucją odmienną od średniowiecznej inkwizycji papieskiej, nie sposób wyznaczyć precyzyjnej granicy czasowej między tymi dwiema formami inkwizycji. Proces przekształcania systemu zdecentralizowanych trybunałów średniowiecznych w scentralizowaną i zbiurokratyzowaną inkwizycję rzymską trwał wiele dziesięcioleci i na poziomie lokalnym nie wszędzie przebiegał równomiernie. Odmiennie niż w przypadku inkwizycji hiszpańskiej, która w sposób radykalny zrywała ze swą średniowieczną poprzedniczką (m.in. poprzez wymianę personelu i tworzenie od podstaw nowych trybunałów), inkwizycja rzymska formowała się w sposób ewolucyjny, a wszelkie daty graniczne mogą mieć jedynie charakter umowny[1].
Pisanie historii rzymskiej inkwizycji jest dla historyków niezwykle trudne z uwagi na skromny zasób dokumentacji, jaki przetrwał do czasów współczesnych. Kiedy na przełomie XVIII i XIX wieku oświeceniowe, a potem rewolucyjne rządy likwidowały trybunały inkwizycyjne, bardzo często niszczyły też ich archiwa. Centralne Archiwum Kongregacji Nauki Wiary (ACDF) dopiero od 1998 roku jest udostępnione do badań naukowych[2].