Katedra Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach
kościół w Gliwicach Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Katedra św. Apostołów Piotra i Pawła w Gliwicach – kościół katedralny w Gliwicach w dzielnicy Śródmieście.
 A/3/99 z dnia 30.04.1999 r.[1] | |||||||||||||
| katedra | |||||||||||||
 Katedra w Gliwicach widziana z wieży kościoła Wszystkich Świętych w Gliwicach (2018) | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Adres |
Jana Pawła II | ||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||
| katedra |
od 1992 | ||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne | |||||||||||||
| |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Gliwic  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |||||||||||||
 50°17′28,56″N 18°39′55,85″E | |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
Kościół został wybudowany w latach 1896–1900. Autorem projektu był architekt Georg Kuczora, który zaprojektował w Gliwicach również m.in. budynek tzw. „Czerwonej chemii”.
Na początku świątynia była przez krótki czas kościołem filialnym gliwickiej parafii Wszystkich Świętych. W 1908 roku nastąpiło erygowanie parafii pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła, a jej pierwszym proboszczem został ksiądz prałat Józef Jagło.
Organy wybudował Kurzer z Gliwic w 1900 roku, posiadały 42 głosy. Przebudowała je austriacka firma Rieger w 1936 roku, powiększając je do 54 głosów. Organy obecnie są po kapitalnym remoncie przeprowadzonym w 2009 roku.
W 1992 roku papież Jan Paweł II erygował diecezję gliwicką, a kościół parafialny pod wezwaniem św. Apostołów Piotra i Pawła podniósł do godności kościoła katedralnego.
Kalendarium
- 1890, 15 kwietnia – decyzja korporacji kościelnych o budowie nowego kościoła.
- 1896, 23 listopada – uroczyste położenie kamienia węgielnego
- 1897, maj – ukończenie fundamentów
- 1898, 12 listopada – uroczyste zatknięcie tradycyjnej wiechy na obelkowaniu dachowym
- 1899, 8 listopada – poświęcenie nowego kościoła i odprawienie pierwszej mszy przez proboszcza parafii ks.Pawła Buchali
- 1900, 16 maja – uroczysta konsekracja dokonana przez biskupa wrocławskiego ks. kardynała Jerzego Koppa
- 1908, 15 stycznia – erygowanie nowej parafii i mianowanie pierwszego proboszcza, ks. Józefa Jagłę
- 1917, 26 czerwca – zarekwirowanie dzwonów na cele wojenne
- 1922, 10 września – uroczyste poświęcenie nowych dzwonów
- 1934–1936 – renowacja wnętrza kościoła i remont organów
- 1945, 24 stycznia – ostrzał przez wojska sowieckie pozycji niemieckich w okolicach kościoła powodujący znaczne zniszczenia kościoła
- 1945–1946 – usuwanie szkód wojennych
- 1955–1956 – restauracja witraży
- 1978–1979 – prace malarskie wnętrza wykonane przez artystę J. Szmuca z Krakowa
- 1992, 25 marca – podniesienie kościoła do godności kościoła katedralnego dokonane przez Jana Pawła II
Wnętrze kościoła jest utrzymane w stylu neogotyckim.
- Ołtarz główny – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław) z drzewa sosnowego zawiera:
- obraz Świętych Apostołów Piotra i Pawła autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia,
- po bokach drewniane rzeźby św. Jadwigi Śląskiej i św. Elżbiety z Turyngii,
- powyżej rzeźbę św. Michała Archanioła
- postacie czterech adorujących aniołów
- tabernakulum zdobione złoconym okuciem
- Ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa – wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
- pośrodku obraz przedstawiający Pana Jezusa w zapraszającym geście, autorstwa Juliana Wałdowskiego z Wrocławia,
- po bokach figury św. Franciszka z Asyżu i św. Antoniego Padewskiego,
- powyżej figurę św. Błażeja,
- Ołtarz boczny Najświętszej Marii Panny, wykonany przez Zakład Buhla (Wrocław); zawiera:
- obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem jako Królową Nieba, autorstwa Juliana Waldowskiego z Wrocławia,
- po bokach figury św. Józefa i św. Anny,
- powyżej figurę św. Alojzego,
- Ołtarz boczny Matki Boskiej Bolesnej ufundowany w 1910 r., a wykonany w Monachium, który zawiera relikwie św. Kandyda, św. Feliksa i św. Klemensji,
- Ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej ufundowany w 1912 (jako akt za świętokradzką zbrodnię) a wykonany w Monachium zawiera:
- obraz zewnętrzny przedstawiający Boskiego Przyjaciela Dzieci,
- obraz wewnętrzny zawierający reliefy błog. Bronisławy i św. Notburgi,
- pod mensą ołtarza św. Stanisława Kostkę,
- Ambona, którą zdobią:
- reliefy przedstawiające Boskiego Zbawiciela i czterech Ewangelistów,
- figura św. Jerzego na daszku,
- Droga Krzyżowa – rzeźbiona w drewnie będąca dziełem C. Buhla z Wrocławia,
- Chrzcielnica wykonana z marmuru zawiera:
- rzeźbioną na drewnianym wieku scenę chrztu Pana Jezusa,
- w przedsionku kościoła znajduje się:
- rzeźba (ufundowana w 1927) przedstawiająca św. Antoniego Padewskiego, otoczonego ufnymi petentami, będąca dziełem znanego rzeźbiarza bytomskiego F. Schinka,
- witraż z 1911 r., obrazujący Baranka Bożego adorowanego przez unoszących się aniołów, wykonany w Monachium
- Witraże w prezbiterium wykonane w warsztacie A. Kliema z Raciborza (odrestaurowane w 1955/56), przedstawiające:
- św. Barbarę, św. Jadwigę, świętych Piotra i Pawła oraz św. Wojciecha i św. Jacka Odrowąża,
Organy wybudował w 1899 roku gliwicki organmistrz Ernst Kurzer. Projekt dyspozycji przygotował prof. Emil Bohn z Wrocławia, a szafę organową wykonał Zakład Sztuki Kościelnej Buhl również z Wrocławia. W lipcu 1917 roku organy Kurzera zostały zarekwirowane na cele wojenne. Zdemontowała je firma Klimosch und Dürschlag z Rybnika. Ta sama firma 5 lat później uzupełniła prospekt piszczałkami wykonanymi z cynku. W 1936 roku podjęto decyzję o przebudowie instrumentu przez firmę Rieger, która miała swój zakład w obecnej Kolonii-Mokrej koło Głubczyc. Firma Rieger wybudowała nowy instrument z wykorzystaniem szafy i niektórych głosów Kurzera. Poświęcenie organów miało miejsce 20 grudnia 1936 roku[2].
Dyspozycja instrumentu:
| Manuał I | Manuał II | Manuał III | Pedał |
|---|---|---|---|
| 1. Prinzipal 16′ | 1. Bordun 16′ | 1. Schwebd. Aeol. 8′ | 1. Gambabass 16′ |
| 2. Gemshorn 8′ | 2. Salizional 8′ | 2. Viola di Gamba 8′ | 2. Subbass 16′ |
| 3. Doppelflöte 8′ | 3. Liebl. Gedackt 8′ | 3. Quintade 8′ | 3. Violonbass 16′ |
| 4. Gamba 8′ | 4. Flaut dolce 8′ | 4. Portunalflöte 8′ | 4. Prinzipalbass 16′ |
| 5. Hohlflöte 8′ | 5. Prinzipal minor 8′ | 5. Geigenprinzipal 8′ | 5. Quintbass 10 2/3′ |
| 6. Prinzipal 8′ | 6. Gemshorn 4′ | 6. Nachthorn ged. 4′ | 6. Bassflöte 8′ |
| 7. Rohrflöte 4′ | 7. Prästant 4′ | 7. Prinzipal 4′ | 7. Cello 8′ |
| 8. Spitzflöte 4′ | 8. Nazard 2 2/3′ | 8. Quintflöte 2 2/3′ | 8. Octavbass 8′ |
| 9. Octave 4′ | 9. Waldflöte 2′ | 9. Flageolette 2′ | 9. Prinzipal 4′ |
| 10. Quinte 2 2/3′ | 10. Terz 1 3/5′ | 10. Siff-flöte 1′ | 10. Nachthorn 2′ |
| 11. Octave 2′ | 11. Cymbel 3 fach. | 11. Sesquialtera 2 fach. | 11. Rauschpfeife 4 fach |
| 12. Kornett 3-5 fach. | 12. English Horn 8′ | 12. Mixtur 4 fach. | 12. Posaune 16′ |
| 13. Rauschpfeife 2 fach. | 13. Rankett 16′ | 13. Basstrompete 8′ | |
| 14. Mixtur 5-6 fach. | 14. Oboe 8′ | ||
| 15. Trompete 8′ | |||
| Harfe |
Na wieży wiszą trzy staliwne dzwony[3]. Dawniej, do 1917 roku na wieży wisiały dzwony spiżowe, odlane w ludwisarni Braci Urlich w Apoldzie. Sygnaturka z tej odlewni natomiast dotrwała do 1941 r., kiedy to również została zarekwirowana na potrzeby wojenne[4]. Dzięki interwencji specjalistów oraz ekspertów z Politechniki Śląskiej w 2021 roku dzwony przeszły remont. Przy jego okazji zawieszono instrument z Odlewni Dzwonów w Gliwicach, który dotychczas znajdował się we wnętrzu katedry i wykorzystano go do odmierzania godzin. Dzwony osadzono na zębatkach, które zostały wykonane wzorując się na poprzednich, oryginalnych, stosowanych przez odlewnię w Bochum[5].
| Imię | Waga (kg) | Ton | Średnica (cm) | Rok odlania | Odlewnia | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Mały dzwon | św. Jerzy | ~1150 kg | e′ (-) | 138 cm | 1922 | Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum |
| Średni dzwon | św. Józef | ~1900 kg | d′ (-) | 157 cm | 1922 | Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum |
| Duży dzwon | św. Maria | ~3250 kg | b0 (+) | 190 cm | 1922 | Bochumer Verein Gussstahlfabrik, Bochum |
Mozaika nad wejściem do katedry przedstawiająca św. Apostołów Piotra i Pawła
Wnętrze
Ołtarz główny
Organy
Ambona
Historia kościoła umieszczona w przedsionku
.JPG)
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
