Kobierzyn (Kraków)

Kobierzyn – część Krakowa, wchodząca w skład Dzielnicy VIII Dębniki, pełniąca rolę jednostki pomocniczej gminy (rejon). Dawna wieś o rodowodzie średniowiecznym, włączona w granice administracyjne miasta w 1941 r.

Aleja prowadząca do ronda w Szpitalu Klinicznym im. dr. Józefa Babińskiego

Kaplica Rektoralna Matki Bożej Częstochowskiej na terenie Szpitala Klinicznego im. dr. Józefa Babińskiego

Kościół Matki Bożej Królowej Polski w Kobierzynie

Pomnik upamiętniający obóz jeniecki Stalag 369

Etymologia nazwy

Nazwę wsi łączy Franciszek Piekosiński^[1] z imieniem Kobiera. W staropolskiej mowie: kobier- kobierz^[2] oznaczał rodzaj tkaniny ozdobnej, dywan.

Różne odmiany nazwy Kobierzyna

Od pierwszych wzmianek dotyczących Kobierzyna możemy zauważyć różny sposób zapisywana. W najstarszej znanej wzmiance, pochodzącej z 1350 roku, nazwa wsi została zapisana w brzmieniu Coberzin. W innych dawnych zapiskach w postaciach: Coberzino (1354), Kobirzyn (1362), Kobyerzyn (1470), Kobwrin (1511), Kobierzin (1581). Kobierzin (1581).^[3]

Historia

W Słowniku Geograficzno- Historycznym Małopolski w Średniowieczu PAN^[4], w haśle Kobierzyn znajdujemy informacje o położeniu wsi, wielkości, właścicielach itp. Wiadomo stamtąd, że podkrakowska wieś Kobierzyn od czasów najdawniejszych leżąc w ziemi krakowskiej, powiecie szczyrzyckim, potem krakowskim, sąsiadowała w czasach Jana Długosza z Opatkowicami, Borkiem, Skotnikami, Zakrzowem (za Kazimierzem), Pychowicami i Sidziną. Przez długi czas granice wsi wyznaczały kopce graniczne, fosy, znaki lub kamienie. Pierwotnie wieś lokowana na tzw. prawie polskim została przez króla Kazimierza Jagiellończyka przeniesiona na prawo średzkie [zachowując podział na niwy] w 1450 r. O co prosił ówczesny jej właściciel Jan Oleśnicki herbu Dębno [hurtem sześć wsi]. W niepisanym prawie polskim mieszkańców wsi obowiązywały liczne daniny, posługi, od których byli wolni w prawie średzkim, płacąc jedynie określony umową czynsz. Wieś Kobierzyn była własnością rycerzy-szlachty, mieszkających we dworze (1429, 1430, 1470-80, 1549) z folwarkiem.

Przypisy

1. Nazwa Kobierzyn: wg. F. Piekosińskiego:”… owych 3300 wsi pierwotnych dzieli się na 2 grupy, mianowicie na wsie ojczycowe dzierżawcze gminne jak: Bolechów, Dalechów, Czarnocin, Kobierzyn, Targoszyn, albo na ojczycowe patronimiczne gminne Bolechowice, Dalechowice, Kobierzyce… w miarę tego, czy odnośne rodziny przybyły do swej nowej ojczyzny nad Wisłę za życia i pod zwierzchnictwem swego ojca Bolecha, Dalecha, Czarnoty, Kobiery lub Targosza… czy też ojcowie ich zmarli jeszcze podczas wędrówki, a do nowej ojczyzny przybyły już tylko ich dzieci Bolechowice, Dalechowice, Czarnocice, Kobierzyce…” Franciszek Piekosiński. "Rycerstwo polskie wieków Średnich. Rycerstwo małopolskie w dobie piastowskiej" 1200-1366, Kraków 1904, s. XXV [ mowa o Lechitach nadwiślańskich koniec VI w.]
2. Słowo ”kobierz” może też oznaczać łopian (Poczet Krakowski, Tom 3, str. 350)
3. Przedstawienie różnych form zapisywania nazwy wsi Kobierzyn (Poczet Krakowski, Tom 3, str. 350)
4. Słownik Geograficzno - Historyczny Małopolski w Średniowieczu IH PAN, wydawany drukiem od 1983 r.
5. Encyklopedia Krakowa. Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000, s. 1135. ISBN 83-01-13325-2.
6. Zestawienie zabytków nieruchomych województwa małopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2013. [dostęp 2015-11-22]. (pol.).