Kościół Świętej Katarzyny w Wilnie
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Świętej Katarzyny[1] (lit. Vilniaus Šv. Kotrynos bažnyčia) – kościół w Wilnie, usytuowany przy ulicy Wileńskiej (Vilniaus gatve) w środkowej części miasta, na północ od starówki. Dawniej kościół przy klasztorze benedyktynek.
 Kościół św. Katarzyny w Wilnie (z widocznym pomnikiem S. Moniuszki) | |||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wilna  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||||||||||||||||
 54°40′54,40″N 25°16′52,40″E | |||||||||||||||||||
Drewniany kościół i murowany klasztor zostały wzniesione w latach 1619–1622 z fundacji hetmana Jana Karola Chodkiewicza dla zakonu sióstr benedyktynek przybyłych do Wilna z Nieświeża. Benedyktynkom reformy chełmińskiej Magdaleny Mortęskiej, przewodziła ksienia Marianna Kuczkowska[2]. Od 1640 przez dziesięć lat rozbudowywano świątynię, powstała wówczas nowa nawa główna i jedna z naw bocznych. Podczas najazdu moskiewskiego w 1655 roku, kościół doszczętnie spłonął. W latach 1670–1694 odbudowano kościół oraz wzniesiono prezbiterium z absydą[2]. Fundatorem odbudowy świątyni był podkomorzy wileński Feliks Pac herbu Gozdawa, którego córki Sybilla i Anna były benedyktynkami; to z ich posagu sfinansowano odbudowę[3]. Konsekracja odbudowanego kościoła została dokonana w 1703 roku podczas III wojny północnej[2].
Obecny kształt świątyni to wynik odbudowy po wielkim pożarze Wilna w 1737 roku. Projekt odbudowy przygotował Jan Krzysztof Glaubitz, dzięki któremu w latach 1741–73 dodano dwie wieże, a na końcu nawy głównej dodano wysoki rokokowy szczyt, dzięki temu bryła świątyni otrzymała monumentalny wygląd. Wnętrze ozdobiło sześć barokowych ołtarzy. W 1812 przebywające w Wilnie wojska napoleońskie zamieniły klasztor w szpital, a kościół w skład apteczny. Po powstaniu styczniowym klasztor nie został zamknięty, natomiast rosyjskie władze zaborcze odebrały mu majątek w 1842 roku, a w 1864 roku zakazały prowadzenia nowicjatu, co skazywało konwent na wymarcie[2]. Zakaz ten zniesiono po ukazie tolerancyjnym w 1905 i zgromadzenie zostało zasilone przez zakonnice ze Staniątek pod Krakowem. Od 1918 do wybuchu II wojny światowej siostry prowadziły gimnazjum żeńskie pw. św. Scholastyki[2]. Po wkroczeniu do Wilna wojsk hitlerowskich siostry zaangażowały się w działalność konspiracyjną, wyszyły sztandar dla dywizjonów, w których służyli polscy piloci w Wielkiej Brytanii, a od grudnia 1941 odprawiały zakonspirowane msze święte. W 1942 zostały aresztowane i uwięzione na Łukiszkach, w 1944 władze sowieckie rozwiązały zgromadzenie, a świątynię zamieniono na magazyn nawozów sztucznych i chemikaliów[3]. Remont kościoła rozpoczęto w 1994 roku. Obecnie nawa główna jest przystosowana do działalności koncertowej.
Wnętrze
Wnętrze kościoła jest pokryte stiukami, znajduje się tu szereg posągów (wiele nowych). Jest w nim sześć ołtarzy z lat 1752-1753. Ołtarz główny zdobią rzeźby autorstwa Józefa Woszczyńskiego oraz obraz Zaślubiny św. Katarzyny z Dzieciątkiem. Wnętrze kościoła dawniej ozdabiała kolekcja 15 obrazów nabytych przez siostry benedyktynki, pędzla Szymona Czechowicza (1689-1775). Kaplica Opatrzności Bożej projektu Jana Krzysztofa Glaubitza pełniła rolę mauzoleum rodu Wołłowiczów. Umieszczono w niej w 1769 roku nagrobek Jerzego Wołłowicza i jego żony Elżbiety oraz obraz Ukrzyżowanie Zbawiciela z 1759 roku także autorstwa Czechowicza.
Zewnątrz
Kościół posiada jedną nawę z wysoką absydą i dwiema wieżami po obu stronach fasady. Do kościoła przylega Kaplica Opatrzności Bożej, będąca arcydziełem architektury barokowej. Z zewnątrz ma kształt sześciokąta, wewnątrz zaś półkola. Wnętrze zdobią rzeźby dłuta Jana i Józefa Hedlów.
Obok wejścia do świątyni znajduje się pomnik polskiego kompozytora Stanisława Moniuszki, dłuta Bolesława Bałzukiewicza, ustawiony tutaj w 1922.
W pobliżu apsydy stoi pomnik poetki Salomėji Nėris, dłuta Vladasa Vildziunasa z 1973 roku[4].
Kościół w XIX w., Napoleon Orda
Apsyda kościoła, część budynku byłego klasztoru i szkolne boisko w miejscu klasztornego sadu
Kaplica Opatrzności Bożej
Figury św. Benedykta i św. Katarzyny oraz herb Gozdawa (Lilia), którym posługiwała się rodzina Paców.
Popiersie Stanisława Moniuszki
Zwieńczenie portalu głównego z herbem benedyktynów łysogórskich[5] z napisem Pro Ecclesia Trumphanti Pugnamus in Militanti
- Juliusz Kłos, Wilno. Przewodnik krajoznawczy Juliusza Kłosa, Prof. Uniwersytetu St. Batorego. Wydanie trzecie poprawione po zgonie autora, Wilno 1937, s. 214-215
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
