Laguna

Laguna (z włoskiego) – część morza odcięta od niego przez barierę (lido, rafę barierową lub atol)^[1], tworząca w ten sposób śródlądowy zbiornik wodny położony przeważnie wzdłuż wybrzeża. Laguna posiada jedno lub więcej, przynajmniej okresowe^[2], połączenie z morzem, ale o bardzo ograniczonej przepustowości. Te dwie cechy (oddzielenie przez barierę i połączenie z morzem) odróżniają lagunę od estuarium^[3]. Laguny stanowią ok. 13% linii brzegowej na świecie^[2].

Ten artykuł dotyczy geografii. Zobacz też: inne znaczenia tej nazwy.

Lagoa dos Patos w Brazylii

Laguna wewnątrz atolu Atafu (Tokelau)

Laguny są przeważnie płytkie^[4], dlatego na terenach o dużej różnicy pomiędzy przypływem i odpływem ich dna są odsłaniane podczas odpływu^[1]. Okresowo suche dno laguny nosi nazwę wattu. Z upływem czasu laguny ulegają stopniowemu zamulaniu, zmieniają się w bagniska i torfowiska^[1]. Parowanie wód laguny w klimacie suchym prowadzi do odkładania się złóż soli^[1].

Na powstawanie laguny wpływ mają: energia fal uderzających w barierę, zasięg pływów na wysokości otwartego wybrzeża i na wysokości laguny, różnica poziomów wody podczas odpływu i przypływu, zasobność i rodzaj osadu. Sedymentacja w lagunach podległa głównie pływom i stratyfikacji prądów w samej lagunie^[3].

Laguny są obiektem ścisłego zainteresowania naukowego dopiero od lat 70. XX wieku. Pierwsze udokumentowane sympozjum naukowe dotyczące lagun miało miejsce w 1967^[2].

Laguny w Polsce

Na polskim odcinku południowego wybrzeża Morza Bałtyckiego znajduje się kilka obiektów, które ze względu na charakterystykę i sposób powstania spełniają definicję lagun. Są one tradycyjnie nazywane zalewami lub jeziorami przybrzeżnymi^[5].

Zalewy: Zalew Szczeciński, Zalew Wiślany, Zalew Pucki^[a]

Jeziora: Resko Przymorskie, Jamno, Bukowo, Kopań, Wicko, Gardno, Łebsko, Sarbsko

Uwagi

1. Niektóre publikacje klasyfikują Zalew Pucki jako płytką zatokę morską, a nie lagunę. Patrz np. Natura 2000: Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)