Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Leseferyzm (fr. laissez faire – pozwólcie czynić; laissez passer – pozwólcie przechodzić, laissez aller) – sformułowany przez francuskich fizjokratów, ale najpełniej zrealizowany w dziewiętnastowiecznej Wielkiej Brytanii pogląd filozoficzno-ekonomiczny głoszący wolność jednostki w wymiarze społeczno-ekonomicznym.
Za popularyzatora[1] tego określenia uznaje się Vincenta Gournaya, nauczyciela ekonomii Jacquesa Turgota. Wyrażało ono dążenie do wolności gospodarowania oraz wyzwolenie z wszelkich zależności feudalnych. Rola państwa miała być ograniczona do roli nocnego stróża, który miał strzec fundamentalnych zasad wolności gospodarowania i prywatnej własności. Rozumowanie leseferystów nie jest oparte na założeniu, że każdy człowiek kieruje się tylko zasadą korzyści materialnej (homo oeconomicus)[2]. Korzyścią, jaką chce osiągnąć człowiek, jest usunięcie pewnego dyskomfortu, który może mieć różny charakter (chęć posiadania, świadomość trwania innej osoby w niedostatku, nieznanie swojego miejsca na ziemi i wiele innych). Zespół poglądów leseferystów związany był ściśle z oświeceniowymi koncepcjami wolności jednostki oraz ideą praw naturalnych.
Według jego zwolenników, w gospodarce opartej na leseferyzmie jedynym regulatorem jest cena, brak jest jakiejkolwiek ingerencji państwa w procesy rynkowe (przeciwieństwo interwencjonizmu). Leseferyzm oznacza działanie w warunkach „wolności osobistej”, „równości wobec prawa”, poszanowania „własności prywatnej”, a rolę państwa sprowadza wyłącznie do pozycji gwaranta „podstawowych swobód obywatelskich” i dlatego też z założenia państwo nie może ingerować w sferę ekonomiczną[2].
Leseferyzm został urzeczywistniony w XIX-wiecznej Wielkiej Brytanii, a sama polityka leseferyzmu utożsamiana jest z liberalizmem gospodarczym, któremu dała swój początek.
Adam Smith uczynił leseferyzm głównym założeniem ekonomii klasycznej, gdyż pozwalał on na efektywne funkcjonowanie niewidzialnej ręki rynku[3]. Utrzymywał, że rola państwa powinna ograniczyć się do: przestrzegania prawa i utrzymania porządku, dostarczania pewnych dóbr publicznych (których nie dostarczyłyby przedsiębiorstwa prywatne) oraz obrony narodowej[potrzebny przypis].
Obecnie zwolennikami leseferyzmu są niektóre środowiska konserwatywno-liberalne oraz libertariańskie. Benito Mussolini wykorzystał idee leseferystyczne, by zdobyć przychylność prawicowej opozycji, jednak utworzony przez niego w 1922 roku rząd faszystowski od początku stosował idee odwrotne do leseferyzmu i wprowadzał korporacjonizm.
W dziedzinie filozofii do leseferyzmu odwołuje się filozofia obiektywistyczna.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.