Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich

Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete, RMfdbO), potocznie nazywane Ministerstwem Wschodnim (Ostministerium, RMO) – jeden z resortów (centralnych urzędów administracji państwowej) funkcjonujących w III Rzeszy w latach 1941–1945.

Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich

Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete

„Ostministerium”

Państwo	III Rzesza
Data utworzenia	1941
Data likwidacji	1945
Siedziba	Berlin
Minister	Alfred Rosenberg
Adres
Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete (Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich) Unter den Linden 63 Berlin, Niemcy
Położenie na mapie Berlina Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich
Położenie na mapie Niemiec Ministerstwo Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich
52°30′58,3″N 13°23′00,6″E

Siedziba Ministerstwa Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich w byłym poselstwie Jugosławii przy Rauchstraße 17/18 (1941–1944)

Siedziba Ministerstwa Rzeszy do spraw Okupowanych Terytoriów Wschodnich w byłej ambasadzie ZSRR przy Unter den Linden 63 (1942–1944), budynek obecny

Wprowadzenie

Głównym celem ministerstwa była polityczna germanizacja okupowanych wschodnich terytoriów przy jednoczesnym zniszczeniu wszystkich wschodnioeuropejskich Żydów. Począwszy od udziału w akcji T4, RMFdbO stało się w trakcie wojny – oprócz Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (Reichssicherheitshauptamt, RSHA), Ministerstwa Sprawiedliwości Rzeszy i Urzędu Spraw Zagranicznych (Auswärtiges Amt, AA) – centralnym organem narodowych socjalistów do zorganizowanej eksterminacji Żydów.

Funkcję szefa urzędu pełnił Alfred Rosenberg, jeden z oskarżonych w procesach norymberskich, skazany na karę śmierci i stracony.

Podział organizacyjny

• Wydział Z, Centralnego Zarządzania (Abteilung Z, Zentralverwaltung)

• Wydział Główny I, Polityczny (Hauptabteilung I – Politik)
  • Wydział 1, Ogólny (Abteilung 1 – Allgemein)
  • Wydział 2, Kraj Wschodni (Abteilung 2 – Ostland)
  • Wydział 3, Ukraiński (Abteilung 3 – Ukraine)
  • Wydział 4, Moskiewski (Abteilung 4 – Moskowien)
  • Wydział 5, Kaukaski (Abteilung 5 – Kaukasus)
  • Wydział 6, Kultury (Abteilung 6 – Kultur)
  • Wydział 7, Osadnictwa (Abteilung 7 – Siedlung)
  • Wydział 8, Prasowy (Abteilung 8 – Presse)
  • Wydział 9, Młodzieżowy (Abteilung 9 – Jugend)
  • Wydział 10, Kobiecy (Abteilung 10 – Frauen)

• Wydział Główny II, Zarządzania (Hauptabteilung II – Verwaltung)
  • Wydział 1, Zarządzania wewnętrznego (Abteilung 1 – Innere Verwaltung)
  • Wydział 2, Lecznictwa (Abteilung 2 – Gesundheitswesen)
  • Wydział 3, Weterynarii (Abteilung 3 – Veterinärwesen)
  • Wydział 4, Opieki Socjalnej (Abteilung 4 – Sozialdienste)
  • Wydział 5, Prawny (Abteilung 5 – Recht)
  • Wydział 6, Finansowy (Abteilung 6 – Finanzwesen)
  • Wydział 7, Nauki (Abteilung 7 – Wissenschaft)
  • Wydział 8, Kontrwywiadu (Abteilung 8 – V-Leute)

• Wydział Główny II, Gospodarki (Hauptabteilung III – Wirtschaft)
  • Grupa Główna, Współpracy Gospodarczej (Hauptgruppe – Wirtschaftliche zusammenarbeit)
    • Wydział 1, Przemysłu (Abteilung 1 – Industrie)
    • Wydział 2, Leśnictwa (Abteilung 2 – Forstwesen)
    • Wydział 3, Pracowniczy (Abteilung 3 – Arbeitskräfte)
    • Wydział 4, Cen (Abteilung 4 – Preise)
    • Wydział 5, Transportu (Abteilung 5 – Transportwesen)

• • Grupa Główna, Żywności i Rolnictwa (Hauptgruppe – Ernährung und Landwirtschaft)
    • Wydział 1, Polityki Rolnej (Abteilung 1 – Agrapolitik)
    • Wydział 2, Produkcji (Abteilung 2 – Produktion)
    • Wydział 3, Kontroli (Abteilung 3 – Erfassung und Kontrolle)
    • Wydział 4, Zarządzania (Abteilung 4 – Verwaltung)

Organy terytorialne resortu

• Komisariat Rzeszy Wschód (Reichskommissariat Ostland)
  • Okręg Generalny Estonii (Generalbezirk Estland)
  • Okręg Generalny Łotwy (Generalbezirk Lettland)
  • Okręg Generalny Litwy (Generalbezirk Litauen)
  • Okręg Generalny Białorusi (Generalbezirk Weißruthenien)
• Komisariat Rzeszy Ukraina (Reichskommissariat Ukraine)
  • Okręg Generalny Dniepropietrowsk (Generalbezirk Dnjepropetrowsk)
  • Okręg Generalny Kijów (Generalbezirk Kiew)
  • Okręg Generalny Krym (Tauryda) (Generalbezirk Krim)
  • Okręg Generalny Mikołajów (Generalbezirk Nikolajew)
  • Okręg Generalny Żytomierz (Generalbezirk Shitomir)
  • Okręg Generalny Wołyń-Podole (Generalbezirk Wolhynien-Podolien)

Planowano powołanie też kolejnych komisariatów Rzeszy, lecz nie zdążono tego urzeczywistnić, na przykład:

• dla Moskwy i europejskiego terytorium Rosji (Reichskommissariat Moskowien)
• dla Kaukazu (Reichskommissariat Kaukasus)
• dla obszaru Donu i Wołgi (Reichskommissariat Don-Wolga)
• dla Turkiestanu (Reichskommissariat Turkestan)
• dla Uralu (Reichskommissariat Ural).

Siedziba

Pierwsza siedziba resortu mieściła się przy Bismarckstraße 1, kolejna w byłym poselstwie Jugosławii przy Rauchstraße 17/18. Pod koniec lipca 1941 dodano też budynek dawnego Przedstawicielstwa Handlowego ZSRR przy Lietzenburgerstraße 11, od lipca 1942, w rocznicę wkroczenia wojsk niemieckich do Związku Radzieckiego, także gmach ambasady radzieckiej przy Unter den Linden 63, która stała się główną siedzibą RMfdbO.

Bibliografia

• Reinhard Bollmus: Das Amt Rosenberg und seine Gegner, München 1970
• Norman Rich: Hitler’s War Aims: The Nazi State and the Course of Expansion, W. W. Norton & Company New York 1974
• Alexander Dallin: German rule in Russia 1941–1945: A Study of Occupation Policies, Westview press 1981
• Robert Bohn: Die deutsche Herrschaft in den „germanischen” Ländern 1940–1945, Steiner 1997
• Alex J. Kay: Exploitation, resettlement, Mass Murder: Political and Economic Planning for German Occupation Policy in the Soviet Union, 1940–1941, Berghahn Books 2006

Linki zewnętrzne

• Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete (RMfdbO)