Moszczenica (Jastrzębie-Zdrój)

Moszczenica (niem. Moschczenitz, śl. Moszczynica) – część miasta Jastrzębie-Zdrój oraz sołectwo w jego granicach^[1].

Moszczenica

sołectwo Jastrzębia-Zdroju
Widok na kościół rzymskokatolicki w Moszczenicy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Jastrzębie-Zdrój
Data założenia	XV wiek
W granicach Jastrzębia-Zdroju	od 1975
Sołtys	Wanda Pawliczek
Powierzchnia	8,03 km²
Populacja (2024) • liczba ludności	3369
Kod pocztowy	44-338
Tablice rejestracyjne	SJZ
Położenie na mapie Jastrzębia-Zdroju
49°56′41,00″N 18°33′00,00″E

W 2021 r. sołectwo miało 3360 mieszkańców i liczyło 803 ha powierzchni^[2]. Moszczenica od 1975 r. jest częścią Jastrzębia-Zdroju.

Z sołectwa pochodzą: filolog prof. Rudolf Ranoszek, ks. Infułat Józef Pawliczek, oraz ekonomista prof. Jan Pyka^[3].

Od 2014 roku na terenie Moszczenicy działa Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Moszczenicy Śląskiej.

Położenie

Moszczenica jest położona w południowo-zachodniej części miasta nad rzeką Szotkówką. Historycznie leży na Górnym Śląsku na ziemi wodzisławskiej^[4], geograficznie zaś na Płaskowyżu Rybnickim.

Znajduje się przy granicy z Czechami. Moszczenica bezpośrednio sąsiaduje z jednostkami: Ruptawa, Zdrój oraz Złote Łany (będące enklawą na terytorium Moszczenicy), a także z Mszaną w gminie Mszana oraz Gołkowicami i Skrzyszowem w gminie Godów w powiecie wodzisławskim.

Nazwa

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w szeregu wsi położonych w okolicy Żor i Wodzisławia (ville circa Zary et Wladislaviam) w zlatynizownej formie Moschenicza ("Item in Moschenicza debent esse XXIII) mansi")^[5].

Historia

W latach 1474 – 1809 należała do Wodzisławskiego Państwa Stanowego, a po jego likwidacji znalazła się w granicach powiatu pszczyńskiego. W wyniku wojen śląskich Ruptawa znalazła się wraz z całą ziemią wodzisławską w Królestwie Pruskim^[6]. Następnie po II wojnie światowej jako gmina należała do powiatu wodzisławskiego.

W latach 1945–1954 należała do gminy Jastrzębie Zdrój. W latach 1954–1972 była siedzibą Gromady Moszczenica.

1 stycznia 1969 r. część gromady Moszczenica włączono do Jastrzębia-Zdroju^[7]. W 1975 roku cała miejscowość stała się przemysłową dzielnicą Jastrzębia z Kopalnią Węgla Kamiennego Moszczenica. Przez Moszczenicę przebiegały linie kolejowe: Jastrzębie-Zdrój - Zebrzydowice i Orzesze - Wodzisław Śląski zlikwidowane w latach 90. XX w. Zachował się budynek stacyjny dawnej stacji kolejowej.

Zabudowa

Na moszczenickim cmentarzu parafialnym pochowany jest Rudolf Ranoszek. Na tym samym cmentarzu znajduje się pomnik poległych podczas I wojny światowej oraz dąb szypułkowy - jeden z pomników przyrody w Jastrzębiu-Zdroju.

Na terenie sołectwa znajdują się placówki oświatowe: Publiczne Przedszkole nr 26, Szkoła Podstawowa nr 16 im. prof. Rudolfa Ranoszka oraz Zespół Szkół nr 4 im. Czesława Miłosza, na który składają się Gimnazjum nr 2 i Technikum nr 6.

Funkcję kościoła parafialnego w Moszczenicy pełni kościół Matki Bożej Różańcowej, znajdujący się na ul. Kościelnej. Innym obiektem sakralnym jest kapliczka św. Jana Nepomucena leżąca przy ul. Komuny Paryskiej.

Gospodarstwa i hodowle znikają, a pola uprawne przeistaczają się w tereny pod zabudowę domów jednorodzinnych, w związku z czym Moszczenica staje się dzielnicą willowo-rekreacyjną.^{[potrzebny przypis]} Znajduje się tutaj stadion sportowy, który z pobliskim hotelem tworzą m.in. bazą szkoleniową dla klubu GKS Jastrzębie.

W Moszczenicy znajdowała się Kopalnia Węgla Kamiennego Moszczenica, obecnie w trakcie rozbiórki. Jej dawne tereny to obecnie Specjalna Strefa Ekonomiczna. W dzielnicy działa zakład produkcji przypraw i koncentratów Prymat wraz z siedzibą firmy i serwisem konsumenta.

• 
  Kościół parafialny Matki Bożej Różańcowej
• 
  Kapliczka św. Jana Nepomucena

Organizacje religijne

• Kościół rzymskokatolicki, parafia pw. Matki Boskiej Różańcowej
• Kościół zielonoświątkowy, zbór „Oaza Miłości”

Podział administracyjny

Osiedla

• Złote Łany

Przysiółki

• Piaski
• Szotkowice

Zobacz też

• Moszczenica
• Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Moszczenicy Śląskiej

Przypisy

1. Uchwała Nr XLII/1036/2002 Rady Miasta Jastrzębie Zdrój z dnia 25 maja 2002 r. ws. utworzenia jednostek pomocniczych (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2002 r. Nr 37 poz. 1326)
2. Sołectwa i osiedla. Urząd Miasta Jastrzębie-Zdrój. [dostęp 2016-12-07].
3. Media | Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach [online], ue.katowice.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
4. Franz Henke, "Kronika", Wodzisław Śląski 2003, s.142.
5. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online; H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889; Janusz Lubszczyk, Pierwsze pisane wzmianki o ziemi jastrzębskiej, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (27) z marca 2013 r., s. 8 (ISSN 2080-3737).
6. Franz Henke, "Kronika", Wodzisław Śląski 2003, s.130.
7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 1968 roku w sprawie zmian granic niektórych miast w województwie katowickim, rzeszowskim i warszawskim (Dz.U. nr 48, poz. 342); zobacz też: Janusz Lubszczyk, Włączenie części gromad Jastrzębie Górne oraz Moszczenica do miasta Jastrzębie-Zdrój.